Sve o Srpskoj | 14. avgust 2024. godine –

VEZIVANjE SRBIJE ZA RUMUNIJU BI BILO VELIKI IZAZOV ZA SUDBINU SRPSKIH ZEMALjA

• Krajnji ishod savremene krize od kojeg će zavisiti i geopolitička sudbina srpskih zemalja će zavisiti od četiri procesa – rata u Ukrajini, ratova na Bliskom istoku, zaoštravanja Amerike sa Kinom i brzine ekonomskog kolapsa zapadnog modela društva
• Posebno je zanimljiv status Evrope čija sudbina zavisi od sva ta četiri procesa. Ali, Evropa ne može da utiče ni na jedan od tih procesa. I to je veoma važno i za srpske zemlje. Naravno, da Srbi žive na teritoriji Evrope, ali ta Evropa može da bude i na neki način već i jeste najveći problem i za Srbiju i za Republiku Srpsku
• U svijetlu oživljavanja tajne diplomatije zanimljiva je i zamjena dosadašnjeg američkog specijalnog izaslanika Gabrijela Eskobara na Aleksandra Kasanofa, koji je preuzeo je funkciju zamenika pomoćnika državnog sekretara na kojoj je bio Eskobar. To je funkcija koja istovremeno znači i mesto specijalnog izaslanika za Zapadni Balkan. Kasanof je poznat po radu na zadacima koji su podrazumijevali mahom tajne i specijalne operacije i to u zemljama gdje je Amerike nastojala da oslabi ruski uticaj
• Jasna je to poruka srpskim zemljama da će razni izaslanici i ambasadori prije svega raditi na tome da posvađaju srpske zemlje, kao što su to oduvijek radili, i da daju podršku vlastima u nepopularnim mjerama a istovremeno huškati i pomagati proteste protiv njih. I u tome im se izgleda baš žuri jer je jasno da će poslije rata u Ukrajini i ratova na Bliskom istoku Rusija imati daleko moćniju riječ

Piše: Siniša LjEPOJEVIĆ

U UZBURKANIM i sve zaoštrenijim međunarodnim odnosima primjetno je oživljavanje tajne diplomatije kao starog mehanizma obnove kontakata među sukobljenim stranama. Bez obzira što tajna diplomatija ne znači i rješavanje problema, njeno oživljavanje je ipak znak da se otvara proces pregovaranja, mada daleko od očiju javnosti.

Pouzdan nagoveštaj povratka tajne diplomatije je nedavna razmjena osuđenika za obavještajni i antidržavni rad između Rusije i Amerike. Takve razmjene nisu nepoznate u međunarodnim odnosima i uglavnom su bile praksa u vrijeme Hladnog rata i ideološke podijeljenosti svijeta ali ovakva razmjena, ovog obima, nije zabilježena u posljednjih više od trideset godina.

Razmijenjeno je, da podsjetimo, 26 osoba koje su već bile osuđene i u zatvorima. Deset osoba su Rusi i vratili su se u Rusiju a pet su njemački državljani, sedam Rusa koji su pušteni iz zatvora u Rusiji i četiri Amerikanca.

Tajni pregovori su trajali relativno dugo, sa prekidima skoro dvije godine, a glavni problem je bio što Rusija nije htjela da odstupi od imena onih koje traži. A uz to, Amerika nije imala toliko ruskih osuđenika koliko je bio potrebno za dogovorenu razmjenu. Pa je onda Vašington morao da izvrši pritisak na svoje saveznike u čijim zatvorima su bili ti osuđenici iz Rusije. Tako da su na kraju te Ruse morale da oslobode Njemačka, Poljska, Slovenija i Norveška.

Na Zapadu tvrde da je Rusija „bolje prošla“ jer je dobila ono šta je uporno tražila, ali je od toga ipak mnogo važnije da su ti tajni pregovori bili samo između Amerike i Rusije a ticali su se i drugih zapadnih zemalja i njihovog pravnog sistema. Drugim riječima, Zapad je u stvari samo Amerika i to je ono što Moskva dobro razumije i o svemu što se tiče Zapada razgovara samo sa Vašingtonom.

U tome je simbolika ove razmjene. Slika savremenog Zapada.

I sve se to dešava u vrijeme do sada najdirektnijeg ratnog sukoba Zapada i Rusije na prostoru Ukrajine. Zato su razmjena osuđenih i oživljavanje tajne diplomatije zabrinuli prije svega one koji su još uvijek vlast u Kijevu ali i mnoge evropske lidere koji su direktno upleteni u ratne sukobe. Strahuju se da će se na kraju Amerika i Rusija nekako dogovoriti i oko Ukrajine a evropske zemlje i sam Kijev će ostati bez ikakvog uticaja.

U takvom ambijentu neizbježno je pitanje: šta bi to moglo da znači za srpske zemlje, prije svega Republiku Srpsku?

Srpski narod živi na prostoru koji ni jedna međunarodna kriza ne može da mimoiđe, srpski problem je geografija. I taj prostor i Srbi koji na njemu žive su u posljednjih dvije stotine godina uglavnom bili dio tajne diplomatije, geopolitičke trgovine daleko od očiju javnosti.

Vrlo često su se i sami Srbi, ili njihovi lideri, pokazivali naivnima u tim zakulisnim poslovima. Ili su slijepo vjerovali jednima ili bezrezervno odbijali druge.

Mnogo je na žalost takvih primjera a za ovu priliku da se podsjetimo sudbine Bosne i Hercegovine, provincije Turske imperije na izdisaju.

Sredinom 19. vijeka vodeći političar tadašnje Srbije Ilija Garašanin je bio potpuno okrenut Francuskoj. Francuzima je bilo poznato da je ambicija Srbije bila da u raspadu Turskog carstva te provincije treba da pripadnu Srbiji jer su imale većinsko srpsko stanovništvo.

Garašanin je govorio da nema Srbije bez Bosne i Hercegovine. Ali, francuski Garašaninovi „prijatelji“ su godinama prije Berlinskog kongresa trgovali sa Austrijom da Bosna i Hercegovina treba da budu date Austriji. I tako se i desilo. Kasnije Garašaninovo razočarenje nije mnogo značilo.

Obnavljanje tajne diplomatije bi zaista moglo da ima veliki značaj i za sudbinu Republike Srpske kao i cijelog srpskog korpusa. Tajna diplomatija je u stvari trgovina a krajnji ishod za srpski korpus će prije svega zavisiti od toga za koju se stranu u tom tajnom poslu opredijele srpske zemlje.

Važno je imati na umu da u diplomatiji nije ništa onako kako izgleda i kako se predstavlja i zato je najvažnije na vrijeme prepoznati tokove koji se prikrivaju brojnim posjetama i izjavama.

Krajnji ishod savremene krize od kojeg će zavisiti i geopolitička sudbina srpskih zemalja će zavisiti od četiri procesa – rata u Ukrajini, ratova na Bliskom istoku, zaoštravanja Amerike sa Kinom i brzine ekonomskog kolapsa zapadnog modela društva.

U tom procesu je posebno zanimljiv status Evrope čija sudbina zavisi od sva ta četiri procesa. Ali, Evropa ne može da utiče ni na jedan od tih procesa. I to je veoma važno i za srpske zemlje. Naravno, da Srbi žive na teritoriji Evrope, ali ta Evropa može da bude i na neki način već i jeste najveći problem i za Srbiju i za Republiku Srpsku. A evropski mešetari stalno govore da Srbi nemaju mnogo izbora jer žive u Evropi. Ali, šta to znači da žive u Evropi? Da li to znači da ako prvi komšija želi, iz bilo kojeg razloga, da sruši vašu kuću da vi treba da mu dozvolite samo zato što je komšija.

U odnosima srpskih zemalja na posebnom udaru će biti odnosi sa Mađarskom koja je zbog svojih miorovnih inicijativa i insistiranja na mađarskim nacionalnim interesima sada „crna ovca“ Evropske unije pa će Brisel pokušati da je sve više izoluje. Uz to, sve je veći pritisak na Srbiju da intenzivira odnose sa Rumunijom koja postaje ne samo najveći vojni centar NATO pakta i Amerike nego i ključni logistički centar protiv Rusije.

Srbija je već preko Rumunije bila upletena u transport vojne opreme Ukrajini. Vezivanje Srbije za Rumuniju bi dovelo pred veliki izazov geopolitičku sudbinu srpskih zemalja. Tu je zanimljivo da se gradi i gasni konektor sa Rumunijom i tako stvara energetska zavisnost od te zemlje.

U tom svijetlu oživljavanja tajne diplomatije zanimljiva je i zamjena dosadašnjeg američkog specijalnog izaslanika Gabrijela Eskobara. Njega mijenja Aleksandar Kasanof, zvani Saša zbog očiglednog porijekla, koji je preuzeo je funkciju zamenika pomoćnika državnog sekretara na kojoj je bio Eskobar. To je funkcija koja istovremeno znači i mesto specijalnog izaslanika za Zapadni Balkan.

Kasanof je poznat kao diplomata kog je Stejt Dipartment uglavnom angažovao na zadacima koji su podrazumijevali mahom tajne i specijalne operacije i to u zemljama gdje je Amerike nastojala da oslabi ruski uticaj. Njegovo imenovanje bi zato trebalo posmatrati i iz ugla borbe protiv Rusije u srpskom korpusu ali je veliko pitanje šta bi to na Zapadnom Balkanu moglo da znači jer se Rusija i Amerika, iako u osnovi sukobljene strane, vraćaju tajnoj diplomatiji.

Tokom diplomatske karijere Kasanof je bio izvršni pomoćnik bivše podsekretarke za politička pitanja Viktorije Nuland i vršioca dužnosti podsekretara za politička pitanja Džona Basa.

Dobitnik je nagrade „Džejms Klement Dan“ za rad na mjestu političkog savetnika u ambasadi Amerike u Kijevu tokom „Majdanske revolucije“ 2014. godine, kojom je sa vlasti oboren legalno izabrani predsjednik Ukrajine Viktor Janukovič. Mnogi vjeruju da ga je rad na rušenju legalne vlasti u Kijevu „kvalifikovalo“ za novu funkciju na Zapadnom Balkanu, regionu sa kojim ima vrlo malo iskustva.

Viktorija Nuland deli keks učesnicima majdan-revolucije u Ukrajini

U Vašingtonu je poprilično zauzet. Obavlja i funkciju direktora Kancelarije za globalnu politiku i programe u Birou za pitanja međunarodne trgovine drogom i sprovođenja zakona, zatim na mjestu je direktora Kancelarije za istočnoevropske poslove i mjestu zamenika direktora Kancelarije za pitanja Kavkaza i regionalne sukobe. Radio je u američkim diplomatskim misijama u Irskoj, Turkmenistanu, Čileu i Ukrajini.

To svedoči da zapadna politika nema novih ideja i da će ostati na političkim stavovima koji su i doveli i još uvijek dovode do nestabilnosti i kriza u društvima srpskih zemalja a sada svoju energiju crpi i koristi kao pokriće sukobe sa Rusijom a uskoro i Kinom.

Sve su to, u stvari, tajne operacije državne birokratije a ne jasna državna politika.

Razlika je, međutim, samo u tome, na šta sugeriše imenovanje Aleksandra Kasanofa, da će se sada sve više tajno raditi mahom po ukrajinskom modelu i time na neki način stvarati ulozi u tajnoj diplomatiji. Istovremeno, to obično znači da američki ambasadori gube dosadašnji značaj i biće samo „pješadija“ Aleksandra Kasanofa. Barem do 10. januara iduće godine kada se sa početkom novog mandata američkog predsjednika po pravilu svi funkcioneri ponovo imenuju.

Utisak je, međutim, da bez obzira ko bude novi predsjednik Amerike nekih promjena u političkoj praksi i tajnoj diplomatiji neće biti.

Jasna je poruka srpskim zemljama – razni izaslanici i ambasadori će prije svega raditi na tome da posvađaju srpske zemlje, kao što su to oduvijek radili, i da daju podršku vlastima u nepopularnim mjerama a istovremeno huškati i pomagati proteste protiv njih. I u tome im se izgleda baš žuri jer je jasno da će poslije rata u Ukrajini i ratova na Bliskom istoku Rusija imati daleko moćniju riječ.