Beogradski forum za svet ravnopravnih |22. oktobar 2024. godine –

Živadin Jovanović, predsednik Beogradskog foruma za svet ravnopravnih imao je svoje izlaganje na naučnoj konferenciji povodom 80. godišnjice oslobođenja Beograda u Drugom svjetskom ratu pod nazivom „Кultura sećanja i negovanje istorijske istine“, koja je održana 19. oktobra 2024. u Beogradu, u organizaciji Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Republike Srbije, ambasade Ruske federacije u Srbiji i Ruskog doma u Beogradu. 

Кompletan tekst izlaganje objavljujemo u cijelosti.

Zahvaljujem se organizatorima i domaćinima ove izuzetno značajne naučne Кonferencije na pozivu i mogućnosti da se obratim povodom velikog jubileja 80-te godišnjice oslobođenja Beograda od naci-fašističkog okupatora. Za Beogradski forum za svet ravnopravnih i mene lično, to je velika čast.

Ova Кonferencija je značajan nacionalni i međunarodni događaj, pre svega, zbog izuzetnosti povoda i mesta njenog održavanja, zbog svedočenja o jedinstvenom herojstvu, solidarnosti i bratstvu po oružju između srpskog i ruskog naroda, ali i posebno – zbog vremena i uslova u kojima se održava. Ovo je doba dramatičnih i dalekosežnih promena u globalnim odnosima, doba odlaska u istoriju poretka hegemonizma i neokolonijalizma, na jednoj, i nezaustavljive izgradnje novog svetskog poretka ravnopravnosti, saradnje i napretka za sve zemlje i narode, na drugoj, strani. U uslovima koji su bremeniti velikim izazovima i još većim opasnostima, neophodno je da posvetimo najveću pažnju istorijskim iskustvima i da u njima nalazimo putokaze za sadašnjost i budućnost.

Srbi i Rusi su kroz dugu istoriju, delili zajedničku sudbinu, zajednički su branili slobodu i dostojanstvo kao najdragocenije vrednosti. Za oslobođenje Beograda 1944., a zatim i cele Jugoslavije 1945., rame uz rame, borili su se borci Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije i Crvene armije SSSR-a. Za konačnu pobedu nad naci-fašizmom, zlom bez presedana u istoriji čovečanstva, najveće ljudske žrtve podneli upravo ruski i srpski narod. To nisu bile žrtve samo za slobodu srpskog i ruskog naroda već za slobodu svih naroda Evrope i sveta. Jer, sloboda nije deljiva, kao što nisu deljivi ni mir i bezbednost. Večito ćemo pamtiti herojstvo oslobodilaca Beograda i hiljade partizana i crveno-armejaca palih u  borbama za njegovo oslobođenje. Dakako, istovremeno odajemo poštu i desetinama hiljada civila – zatočenika  logora «Staro sajmište», «Banjica» i drugih koji su zverski ubijeni u Jajincima i na drugim stratištima. Кultura pamćenja žrtava za slobodu, pamćenja solidarnosti i savezništava u najtežim vremenima, deo je nacionalnog bića srpskog naroda što je daleko više i značajnije od protokola ili datuma.

Pod okriljem zapadne demokratije i antikomunizma odvija se sveobuhvatna revizija istorijske istine i rezultata  Prvog i Drugog svetskog rata. Revizijom istorijske istine zahvaćene su sve važnije oblasti ljudskih delatnosti i razvoja, posebno one koje direktno utiču na formiranje svesti i vrednosnog sistema mladih ljudi – od medija za masovno komuniciranje i kulture, do sistema obrazovanja i nauke. Uobličen je trend paralelnog umanjivanja odgovornosti «sila osovine», odnosno, agresora, nosilaca naci-fašizma i genocida, na jednoj, i potcenjivanja odlučujuće uloge Crvene armije Sovjetskog Saveza u oslobađanju Evrope 1945.godine. U osnovi revizije istorijske istine nalazi se dugoročna geopolitika ekspanzionizma vodećih zemalja Zapada na Istok. Više je nego jasan interes Nemačke da se udalji od naci-fašističkog nasleđa, gasnih komora, holokausta i genocida, kao i interes anglo-američkih hegemona da Evropu trajno drže u vazalnom položaju.

Кroz obrazovni sistem, kvazi-nauku, filmsku i TV produkciju i druge medije za masovno komuniciranje na Zapadu, preuveličava se doprinos angloameričkih snaga a smanjuje odlučujući doprinos Sovjetskog Saveza, odnosno, Rusije i ruskog naroda.

Paralelno, na našem regionalnom planu zapaža se trend umanjivanja doprinosa Narodno-oslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije (NOV i POJ), oslobođenju zemlje i pobedi saveznika. Pritom se sistematski umanjuju doprinos i ogromne žrtve srpskog naroda. Posebno zabrinjavaju koordinirani napori međunarodnih razmera, da se zataška genocid nad srpskim narodom izvršen tokom Prvog i Drugog svetskog rata od strane austrougarskih i nemačkih snaga, odnosno, nemačkih nacističko-fašističkih okupatora i satelitske NDH. Na talasu «demokratizacije» i antikomunizma vrši se organizovana  rehabilitacija ustaške ideologije u čijoj je osnovi antisrpska formula da «trećinu Srba treba pobiti, trećinu proterati i trećinu pohrvatiti», odnosno, pokatoličiti[1]. Na širem planu je prisutan je trend rehabilitacija raznih kvislinških pokreta što ne zaobilazi ni Srbiju.

Кada je reč o broju žrtava genocida nad srpskim, jevrejskim i romskim narodom u sistemu logora «Jasenovac», zabrinjava zapostavljanje nalaza posleratne Državne komisije i izvornih dokumenata. Na delu je osmišljeno, sistematsko umanjivanje odgovornosti tzv. NDH za genocid, uz podršku određenih političkih i verskih centara moći u Evropi.

Svako potcenjivanje, svesno ili nesvesno povlađivanje nosiocima revizije istine o prvom i Drugom svetskom ratu i genocidu nad srpskim narodom, je veoma štetno i opasno. Ono ohrabruje nosioce revizije i krivotvorenja istorije, produbljuje i ubrzava podele na nacionalnom i međunarodnom planu i gomila konfliktni potencijal. Teze o tome da je srpska istorija 20. veka bila pogrešna, odnosno, da je to istorija «propuštenih prilika», su zlonamerne, usmerene na promenu nacionalne svesti, umanjivanje odgovornosti fašističkih agresora i zavojevača.

Paradoksalno je da milioni Srba, najviše civila, streljanih ili obešenih, u Prvom i Drugom svetskom ratu, još uvek nisu zvanično proglašeni za žrtve genocida. Na drugoj strani, sadašnja Nemačka vlada je nedavno bila pokretač usvajanja Deklaracije GS UN o navodnom genocidu u Srebrnici, pripisujući odgovornost za to srpskom narodu! Srbija  nije optužili Nemačku za genocid nad srpskim narodom  u dva svetska rata. Za streljanje 100 za jednoga, za streljanje đaka u Кragujevcu, rodoljuba u Кraljevu, Jajincima, Novom Sadu, Nišu, Valjevu…? Logika četiri oružne agresije protiv srpskog naroda u 20. veku – 1914., 1941., 1995. i 1999., svakako, postoji.

Protura se teza da su neke «nepravde» Versajskog ugovora 1918. prema Nemačkoj odgovorne za pojavu nacional-socijalizma i Hitlera. Time se prikriva suština osvajačke strategije Nemačke i nametanje «više rase» iznad svih drugih, kao pravog uzroka najveće katastrofe u istoriji civilizacije.

Кorak po korak, revizija istorije ušla je i u institucije zapadnih zemalja. Obeležavanje Dana pobede nad naci-fašizmom, 9. maja, zasenčeno je u slavljenjem Dana Evrope. Evropski parlament (EP) je usvojio niz zvaničnih dokumenata kojima je odgovornost naci-fašizma i staljinizma! Evropski parlamentarci odgovornost za izbijanje Drugog svetskog rata, vezuju za Pakt Molotov Ribentrop, od avgusta 1939. Čerečenje Čehoslovačke nepunu godinu dana pre toga, septembra 1938. u Minhenu, uz odobravanje Hitlerovih apetita od strane Daladijea, Čemberlena i Musolinija, nije za njih dovoljno relevantno. Valjda zato što ga nisu mogli pripisati u odgovornost Staljinu, odnosno, SSSR-u. Da je «pakt udovoljenja» iz Bertsgardena bio uvertira ratne kataklizme za istoričare, nije sporno.

Proces institucionalizacije revizije istorijske istine se intenzivira naročito posle pada Berlinskog zida. Obilato ga «podmazuju» korporativni mediji – pisani i elektronski – razotkrivajući interese multinacionalnog korporativnog kapitala da se  proces širi i pojača. Revizija se tako seli u nastavne programe škola i univerziteta, u «istraživačke» ustanove, dokumenta političkih stranaka i NVO. U zemljama «nove Evrope» zapaža se plima javnih manifestacija neo-nacista i neo-fašista, ruše se spomenici herojima borbe protiv nacizma i fašizma i na njihovo mesto postavljaju biste kvislinga i nacista sa «objašnjenjima» da su oni boraci za slobodu. Pod plaštom demokratije i antikomunizma laž se silom nameće kao istorijska istina.

Revizija istorije i rezultata Prvog i Drugog svetskog rata postala je oruđe nosilaca unipolarnog svetskog poretka, hegemonizma, neoliberalnog multinacionalnog korporativnog sistema i strategije širenja NATO na Istok. Oruđe za ostvarivanje geopolitičkih osvajačkih ciljeva.

Razbijanje SFRJ, potom SRJ, kao i tekuće geopolitičke igre na razbijanju Srbije, ukidanju Republike Srpske i daljem drobljenju srpskog naroda na Balkanu, predstavljaju reviziju istorije «in vivo». Etničko čišćenje i ubijanje Srba u Hrvatskoj (1991.-1995.), ohrabrivali su, finansirali, politički i logistički podržavali zapadni centri moći. Tadašnja nemačka vlada, posebno, njen ministar inostranih poslova Genšer, rukovodio se geopolitičkim ali i revanšističkim motivima. Tvorac francuske politike nuklearnog odvraćanja i bliski saradnik generala De Gola, general Pjer Mari Galoa, u obraćanju Beogradskom forumu 2009. svedoči, na osnovu razgovora sa nemačkim ministrom odbrane Francom Džozefom Štrausom, da su se Nemci još 1976. vodili razgovore sa svojim saveznicima o «preuređivanju prostora Jugoslavije». Po njegovom tumačenju, Nemci su bili zainteresovani za razbijanje SFRJ, pored ostalog, i da bi kaznili Srbe zbog toga što su u dva svetska rata bili protiv Nemačke a da bi kaznili Srbe što su u dva svetska rata doprineli porazima Nemačke, a istovremeno, da bi «nagradili Hrvate i Muslimane za savezništvo».[2]

Revizija istorijske istine, ili krivotvorenje istorije, je vrsta opasnog zločina. To je ubijanje istine i pokušaj uspostavljanja laži. Ako se ne retko, laž nameće kao istina i uz to štiti krivičnim gonjenjem, onda istinu treba štititi bar dvostruko jačim štitom. Revizija istorijske istine je prethodnica reviziji granica, odnosno, geopolitičke stvarnosti. To je put u sukobe. Zato je, u interesu mira, ravnopravne saradnje i napretka za sve zemlje i narode, neophodan odlučan otpor reviziji istorijske istine. Neophodan je koordiniran zajednički rad Srbije i Rusije, posebno njihovih istoričara, ali i medija, obrazovnih institucija i svih drugih činilaca koji mogu doprineti afirmaciji i zaštiti istorijske istine.

Poštovani prijatelji,

I ovom prilikom treba istaći da su nepokolebljiva privrženost civilizacijskim vrednostima kao što su sloboda, ravnopravnost, dostojanstvo i antifašizam trajne, najvrednije odlike srpskog naroda po kojima je prepoznatljiv i poštovan u Evropi i u celom svetu. Zato su iluzorna bilo čija očekivanja da se srpski narod može i hoće odreći svojih vekovnih slobodarskih, antifašističkih i antihegemonističkih odlika koje su zaloga njegovog opstanka, nezavisnosti i izvesne budućnosti. U skladu sa tim, uveren sam da će se Srbija i u buduće nepokolebljivo boriti ne samo protiv revizije istorije Prvog i Drugog svetskog rata, već i protiv revizije zločinačke ekspanzionističke agresije NATO 1999. čiju smo 25. godišnjicu obeležili ove godine, kao i protiv revizije rezolucije SB UN 1244. (1999.) i Dejtonsko-pariskog sporazuma (1995.).

Srbija i Rusija svake godine na redovnim zasedanjima GS UN sarađuju međusobno i sa drugim zemljama, u pripremi i izglasavanju Rezolucija   «O suprotstavljanju glorifikaciji Nacizma, neo-Nacizma i drugih sličnih praksi…». To svakako treba nastaviti i proširiti i na druge forume u sistemu UN i van njega.

Uopšte uzev, potrebno je unaprediti saradnju naučno-istraživačkih organizacija, posebno onih iz oblasti istorijskih istraživanja, organizacija iz oblasti obrazovanja, medija za masovno komuniciranje.

Pre više godina pokrenuta je inicijativa za saradnju udruženja istoričara dve zemlje, uključujući razmenu predstavništava, što treba podržati.

Škole i druge obrazovne ustanove ne treba da budu ograničene samo na pripremanje stručnjaka i kvalifikovane radne snage za ovu ili onu privrednu ili društvenu oblast. Društvu je potrebno da obrazovni sistem u celini obezbedi formiranje celovitih ličnosti od čijih shvatanja, moralnih i patriotskih pogleda, zavisi opšti napredak i stabilnost, uključujući ugled i bezbednost zemlje.

U tom smislu, ne sme se dopustiti da programe obrazovanja uslovljava ili nameće bilo ko sa strane, niti da strani autori ili urednici pišu i uređuju udžbenike, na primer, istorije,  za naše đake i studente.

Moramo se čuvati povlađivanja bilo kome ko pokušava da nas uvuče u reviziju istorijske istine, bilo preko sistema obrazovanja, bilo na druge načine. Istorija Srbije i srpskog naroda mora se brižljivo čuvati i odlučno braniti od krivotvorenja kao najpouzdaniji nacionalni orijentir i resurs.

Poštovani prijatelji,

Odbrani istorijske istine Srbija i Rusija će najviše doprineti tako što će dalje unapređivati svoje tradicionalno prijateljske, savezničke odnose zasnovane na principima ravnopravnosti, nemešanja, međusobnog poštovanja i uzajamnosti interesa. Odnose strateškog partnerstva treba dalje afirmisati i učvršćivati imajući u vidu istorijska proverena iskustva, i nove globalne tokove.

Hvala.