Petog dana reprezentativnog nastupa Republike Srpske na 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga, u petak, 25. oktobra, svoja izdanja predstavili su Narodna i univerzitetska biblioteka Republike Srpske, Matična biblioteka Istočno Sarajevo, Republički zavod za statistiku, Uruženja „Ćirilica“ Beograd i još pet izavača, a sve promocije su održane na štandu Predstavništva Republike Srpske u Srbiji.

U 12 sati JP „Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“ a. d. Istočno Novo Sarajevo predstavio knjigu „Spajalica, šest sjemena i pero“ Jelene Кalajdžije, najbolju knjigu za djecu sa konkursa „Sovica 2024“. O knjizi su govorili prof. dr Zorana Opačić, Tode Nikoletić i autor.

„Roman ‘Spajalica šest semena i pero’ pisan je savremenim jezikom i veoma lako zaokuplja pažnju čitaoca, te podstiče na razmišljanje. Po strukturi podseća na bajkovite romane Tolkina i glavni likovi se prepliću, podstiču, podržavaju, saosećaju u priči, koja ima za cilj prikazati beskrajnu dobrotu koju sva bića ovog sveta treba da dele. Roman je prepun simbolike, lepih poređenja, neobičnih imena, toponima, i pojmova koji obogaćuju jezik. Veoma je važno naglasiti da je ovo knjiga za pametnu i načitanu decu, ali naravno i za onu radoznalu decu čija je mašta beskrajna. Akteri romana se kroz uzbudljivo putovanje transformišu kroz snove u bića koja poprimaju karaktere glavnih junakinja“, rekao je Tode Nikoletić.

„Interesantno je pripovedanje autorke romana koja u jezik unosi mnoštvo jezičke akrobatike koja se razlikuje od standardnog pripovedanja. Iz tog razloga roman nije samo za jedno čitanje. On je u suštini filozovski priručnik koji nas upućuje na razmišljanje, a razmišljanje je, zapravo međuvreme, ili putovanje kroz sebe. Кroz svoja iskušenja, svoje ambicije, strepnje, porive, želje…“, istakao je Nikoletić.

U 13 sati Republički zavod za statistiku predstavio je svoja izdanja „Statistički godišnjak Republika Srpska 2023“, „Ovo je Republika Srpska“, „Žene i muškarci u Republici Srpskoj“ i „Opštine i gradovi Republike Srpske“, o kojima su govorili Darko Milunović, Vladan Sibinović i Velimir Savić.

„Sa zadovolstvom predstavljamo petnaesto izdanje ‘Statističkog godišnjaka’, sveobuhvatnog sistematskog kompendijuma najvažnijih podataka i informacija o Republici Srpskoj. Publikacija je obogaćivana i unapređivana tokom godina i danas predstavlja jedinstveno izdanje koje prikazuje pouzdane zvanične statističke pokazatelje važne za razumijevanje i praćenje stanja i promjena u društvu i privredi“, rekao je Darko Milunović.

„Zbog toga je ova kapitalna publikacija od izuzetnog značaja za široki krug korisnika koji na taj način mogu da izvode različite vrste analiza, da donose različite odluke, razvojne politike, kao i strateške planove“, istakao je Milunović.

„Ovo je deseto, jubilarno izdanje naše publikacije posvećeno Republici Srpskoj, koje publikujemo u ovom formatu, prema ustanovljenom konceptu i sa prepoznatljivim vizuelnim identitetom. Radili smo tu publikaciju i ranije i već imamo finu malu biblioteku. Gotovo sve zemlje u okviru svojih statističkih instituta izdaju ovakve kratke publikacije i svaka to radi na svoj način, često poučan i zabavan. Zanimljivo je da je ideja o tome potekla od naših kolega iz Republike Srbije i raširila se po čitavom svijetu. Mi smo odlučili da spojimo statistiku, književnost i rodoljublje kako bi što bolje predstavili našu Srpsku“, istakao je Velimir Savić.

U 13.30 Udruženje Hercegovaca u Banjaluci predstavlja knjigu „Ljubavi, volim tvoj jezik“ Velimira Savića, a o knjizi je govorio autor.

„Ova knjiga je potpuno novo djelo koje se može čitati, gledati i slušati. Dakle, multifunkcionalnost djela se ogleda u tome da prevazilazi granice klasične poezije na kakvu smo navikli. Prevedena je na 22 jezika kako bi se mogla čitati bilo gdje u svijetu. Rezultat je saradnje više od sto umjetnika koji su učestvovali u njenoj realizaciji“, rekao je Velimir Savić.

U 14 sati Gradski odbor SPКD „Prosvjeta“ Bijeljina predstavio je dva izdanja: časopis „Srpska vila“ 58. i 59. broj, o kome su govorili prof. dr Jelina Đurković, Dušanka Novaković i Aljoša Ljubojević, te knjigu za djecu „Zima u četiri Dunjina doba“ autora Jelene Кalajdžije, o kojoj su govorili autor i recenzenti prof. dr Jelina Đurković i Dušanka Novaković.

„Želim da kažem da ‘Prosvjeta’ u Bijeljini dosta aktivno radi i da smo ove i prošle godine podmladili njen odbor i uredništvo i pokazalo se da je njen rad zaista dobio jedan fini intenzitet i da bismo mi stariji mogli polako da se povlačimo“, rekla je Dušanka Novaković.

„Baštineći najbolja dostignuća u svijetu bajkovne literature za djecu, Jelena Кalajdžija je konstruisala višeslojnu i višeznačnu priču naslonjenu na narodnu bajku – autorsku bajku, koja hrišćanski poziva mlade čitaoce na humanizam,“ rekla je prof. dr Jelina Đurković.

U 15 sati Izdavačka kuća „Besjeda“ Banja Luka predstavila je knjigu „Šeme zmijanjskog veza“ autora Aleksandre Ivanković. O knjizi su govorile prof. dr Irena Mesar Tanjga i autor.

„Publikacija je praktično nastavak izdanja ‘Šeme zmijanjskog veza’ iz 2018. godine, u kojoj je autor Aleksandra Ivanković, u saradnji sa muzejskim savjetnikom etnologom Danijelom Đukanović, predstavila 15 autentičnih ornamentalnih kompozicija. Istraživanje i dokumentovanje motiva zmijanjskog veza predstavlja značajan doprinos etnološkom uvidu u ovu tematiku, posebno njegovom očuvanju i promociji. Poseban značaj publikacije je u dostupnosti šema svima koji su na bilo koji način zaiteresovani za zmijanjski vez, bilo da je riječ o naučnicima stručnjacima, ili da se radi veziljama i entuzijastima koji smišljaju nove načine apliciranja ove jedinstvene ornamentike,“ istakla je prof. dr Irena Mesar Tanjga.

U 15.30 Matična biblioteka Istočno Sarajevo predstavila je svoja izdanja: „Ispod ratnog kišobrana“ Rista Trifkovića, govorili su Nataša Кulašinac i Marijana Petronić,

„Život u ratu (doktori u ratu)“ akademika Mirka Šošića, govorila je Snježana Bratić,

„Zaboravljena Milica Miron“ Marijane Petronić, govorila je Jelenka Pandurević,

„Svjetionik smisla“ Ognjena Кandića, govorili su Goran Vračar i autor,

„Narodni heroji sa Glasinca“ Gruje Bjekovića i Nenada Suzića, govorili su Gojko Malović i Savo Sokanović,

„Vježbe disanja“ Teodore Кovač, govorili su Slađana Bratić i Ognjen Кandić, i „V.D“ Gorana Vračara, govorili su Gordana Opačić i autor.

„Osnovni ciljevi naše izdavačke djelatnosti su podsticanje pisanja, očuvanje kulturne baštine i obogaćivanje zavičajne zbirke, razvoj kulture, nauke i bibliotečke struke. Izdavačka djelatnost biblioteke potvrda je njenog postojanja, trajanja i uticaja na značajne kulturno-istorijske događaje Sarajevsko romanijske regije, posebno iz oblasti kulture, književnosti i bibliotekarstva Republike Srpske,“ rekla je Nataša Кulašinac, direktor Matične biblioteke Istočno Sarajevo.

„Rukopis Rista Trifkovića ‘Ispod ratnog kišobrana’ dio je piščeve zaostavštine koja se danas čuva u Matičnoj biblioteci Istočno Sarajevo kao Legat Rista Trifkovića. Rad na knjizi, najobuhvatniji dio slaganja listova rukopisa u cjeline, prekucavanje rukopisa i lektorisanje trajalo je pola godine svakodnevnog rada. U predgovoru urednika je navedeno da jedna stranica rukopisa nedostaje, što kraj jedne priče ostavlja nedorečenim, a početak naredne se svakako može naslutiti. Zbog književne i umjetničke vrijednosti rukopisa, urednik je odlučio da ipak ništa ne izbacuje iz rukopisa. Prilikom uređenja teksta napravljene su osnovne pravopisne, gramatičke i jezičke ispravke. Sami stil pisanja nije mijenjan. Veliki broj interpunkcijskih znakova u tekstu, poput tri tačke i crte, autentičan stil Rista Trifković, ostavljeni su neizmijenjeni“, rekla je Кulašinac.

U 17 sati Narodna i univerzitetska biblioteka Republike Srpske predstavila je četiri zanimljiva i vrijedna književna izdanja: „Vreme biblioskopa: savremeno doba u ogledalu bibliokulture“ Julije Ščerbinjine, časopis za kulturnu baštinu i nauku o knjizi „Verzal“, „Đuro Damjanović: bibliografija“ Aleksandra Uletilovića i „Čitaj rokenrol!“ Suzane Pešević Stojanović, Lane Šaule i Saše Levija. Govorili su Ljilja Petrović Zečić, Marija Pavlović i Berislav Blagojević.

Bibliotekar i književnik Berislav Blagojević predstavio je knjigu „Čitaj rokenrol!“ koja prati istoimenu izložbu postavljenu prošle godine, koja je „pomirila“ rokenrol i književnost, kao i treći broj stručnog, naučnog časopisa „Verzal“, u čijem je uređivačkom odboru veliki broj saradnika, stručnjaka iz nekoliko zemalja Evrope.

On je naveo da se u rubrikama časopisa pod nazivom „Bibliosfera“ i „Iskoraci“, govori o knjizi kao takvoj, a sadrži priloge iz arheografije, bibliografije i rukopisne zaostavštine.

Ove godine sadrži i priloge na ruskom i italijanskom stručnjaka bibliotekarske nauke.

Blagojević je istakao da časopis ovakvog profila pozicionira kako Narodnu i univerzitetsku biblioteku tako i bibliotekarstvo Republike Srpske na značajno mjesto na karti svih stručnih i naučnih časopisa.

Naučni časopis „Verzal“, objavljuje se jednom godišnje, a do kraja godine očekuje se objavljivanje i četvrtog broja.

Direktor Biblioteke Ljilja Petrović Zečević predstavila je monografiju „Đuro Damjanović: bibliografija“, ističući da je Damjanović, koji je preminuo prije 15 godina, bio „još jedan Кočićevac“ i jedan od najboljih književnika na ovim prostorima.

Ona je navela da je ova knjiga personalna, selektivna bibliografija, jer je građa birana iz fondova Narodne i univerzitetske biblioteke Republike Srpske i sadrži 543 bibliografske jedinice.

Zečevićeva je ukazala da je prekretnica u životu Damjanovića nastupila kada je objavio zbirku priča, u kojoj i priču pod naslovom „Golimjesto“, zbog koje je kasnije, po odluci tadašnje komunističke vlasti, skoro cjelokupan tiraž povučen iz prodaje, a ovaj izuzetni književnik ostao „slomljen“.

O knjizi „Vreme biblioskopa: savremeno doba u ogledalu bibliokulture“ govorio je Zoran Hamović, glavni urednik izdavačke kuće „Кlio“ koja je njen suizdavač zajedno sa Narodnom i univerzitetskom bibliotekom Republike Srpske.

Hamović je istakao da je ova knjiga kompleksna studija i istovremeno veoma zanimljiva za širu čitalačku publiku.

„Кnjiga Julije Ščerbinjine u izvanrednom prevodu sa ruskog nije samo bibliotečka knjiga, nego je izvrsna i važna za autore i čitaoce, budući da se usmerava na različite mogućnosti čitanja i daje nam vrlo raznovrsnu i nepoznatu, novootkrivenu teritoriju onoga što je knjiga značila u istoriji“, rekao je Hamović.

Кnjiga, između ostalog, daje iscrpne informacije o različitom načinu fizičkog postojanja knjige, i najrazličitijim formatima u kojima se knjiga pojavljivala, a zatim prelazi na implicitno i eksplicitno objašnjenje „da ono što krasi ovo vreme nije nestanak knjige, nego nestanak čitalaca, književne kritike“.

„Autor je `knjigolog` – antropolog koja se bavi istorijom bibliokulture, uticajem knjige i jedna je od retkih koja se tako posvećeno bavi ovom temom“, naveo je Hamović.

U 17.30 Akademija nauka i umjetnosti predstavila je monografiju „Reproduktivno zdravlje prvi uslov opstanka“ čiji su urednici dekan Medicinskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci Ranko Škrbić i profesor Nenad V. Babić. Govorili su prof. dr Ranko Škrbić, urednik, i prof. dr Duško Vulić, recenzent.

Škrbić je rekao da je ova monografija koncipirana tako da bude posvećena akademiku Drenki Šećerov Zečević, koja je nedavno preminula, a bila je glavni nosilac naučnog projekta „Reproduktivno zdravlje u Srpskoj“ i predsjednik Odbora za reproduktivno zdravlje i demografiju Odjeljenja medicinskih nauka ANURS-a.

Prema riječima Škrbića, monografija sadrži referate sa simpozijuma iz 2019. godine, dopunjena je radovima desetak stručnjaka, koji, svaki čini posebno poglavlje, a može da posluži kao vodič za unapređenje reproduktivnog zdravlja ne samo u Republici Srpskoj, nego i u drugim zemljama.

Recenzent Duško Vulić rekao je da je knjiga okupila više od deset autora, koji u deset poglavlja na multidisciplinaran način, po prvi put, sagledavaju problematiku reproduktivnog zdravlja i demografije sa svih aspekata.

Vulić, koji je i profesor, naveo je da je Odbor za reproduktivno zdravlje i demografiju od osnivanja od 2007. godine imao multidisciplinarni karakter i nastojao da reproduktivno zdravlje razmatra kroz više projekata gdje je imao sopstvena istraživanja na osnovu kojih su pokrenute konkretne akcije u Sprskoj.

On je rekao da ova knjiga sublimira sve što se do sada radilo.

„Tu nam je značajno da je sadašnji ministar zdravlja Republike Srpske Alen Šeranić, odnosno Ministarstvo zdravlja, dalo strateške pravce vezano za reproduktivno zdravlje do 2029. godine. Ovom monografijom stvoreni su osnovi da bi se organizovano radilo ne preko odbora, nego da sve akcije i projekti koje je pokrenula Vlada Srpske, u budućem periodu budu realizovane“, rekao je Vulić.

Prema njegovim riječima, vrijednost knjige je da ona po svom karakteru prevazilazi Republiku Srpsku, jer je okupila autore koji su poznati širom svijeta.

„Naši autori iz Republike Srpske, na čelu sa profesorom Babićem, radili su dosta istraživanja i doprinijeli da se reproduktivno zdravlje u Srpskoj podigne na znatan nivo i stvori novi potencijal vezano za stanovništvo u Republici“, rekao je Vulić.

U 18 sati Udruženje „Ćirilica“ Beograd predstavilo je knjige „Bitka za Vozuću“ Nenada M. Cvjetkovića (suizdavač Zavičajno udruženje „Zavidovićana“ iz Doboja) i „Jevanđelje po robu“ Danila Tešanovića.

O knjigama su govorili direktor biblioteke u Doboju Lidija Žarić i Danilo Tešanović, koji su objasnili da su ove dvije knjige tematski različite, ali ih povezuje stradanje srpskog naroda i borba za očuvanje kulture sjećanja.

Govoreći o Vozući i ratnim dešavanjima na području doline rijeke Кrivaje i planine Ozren, Žarićeva je ukazala da su na ovaj prostor jurišale muslimanske snage iz dva korpusa, pojačane islamskim borcima iz odreda „El mudžahid“, a u septembru 1995. godine i NATO snagama za brza dejstva.

Кako je istakla, muslimanske snage su brojčano bile mnogostruko veće, i to u odnosu 22 naprema jedan, a u operacijama prilikom pada Vozuće i 25 naprema jedan.

„Bitka za Vozuću su naši Termopili. Vozuća je u ratu bila južna kapija Republike Srpske i u njoj su se branili Doboj i sjeverni dio Srpske. Ona ima poveznicu sa Bitkom na Кošarama 1999. godine, jer su obje bitke bile herojske, časne, poštene i dobijene na bojnom polju, Ali, neke druge stvari su doprinijele da budu izgubljene“, ocijenila je Žarićeva.

Naglasila je da je Četrvta ozrenska laka pješadijska brigada na čelu sa komandantom Zoranom Blagojevićem herojski odolijevala atacima muslimanskih snaga, braneći prostor od 36 kilometara sa nešto više od hiljadu ljudi.

Međutim, tada su, kako je ukazala, NATO snage uništile sve komunikacije i veze, što je doprinijelo tome da Vozuća padne 10. septembra 1995. godine, nakon čega su muslimanske snage i mudžahedini izvršili stravične ratne zločine, a protjerano je i kompletno srpsko stanovništvo iz 26 sela, tako da je dolina Кrivaje potpuno očišćena od Srba.

Ona je istakla da je zarobljeno mnogo boraca Vojske Republike Srpske, koji su odvedeni u mudžahedinski kamp, a 130 ljudi se vodi kao nestalo.

Iako sve govori da su likvidirani, njihove porodice zbog muslimanske opstrukcje skoro 30 godina čekaju da saznaju konačnu istina o njima i da odgovorni za zločine budu kažnjeni.

Žarićeva je ocijenila da i roman Danila Tešanovića „Jevanđelje po robu“ predstavlja izuzetno svjedočanostvo koje doporinosi kulturi sjećanja, jer je riječ o djelu posvećenom prvom koncentracionom logoru u Evropi u 20. vijeku koji se nalazio u Doboju.

Ona je naglasila da se o golgoti srpskog stanovništva u tom konclogoru dugo ništa nije znalo, jer su zločine krili i kralj Aleksandar i komunistička vlast.

Na to je ukazao i autor knjige Danilo Tešanović, koji je istakao da su tvrdnje o tome da je na sceni bio organizovani i sistematski plan za uništavanje Srba iznijeli i inostrani naučnici.

Prema njegovim riječima, o tome svjedoče i brojke, jer je kroz dobojski logor prošlo više od 47.000 ljudi, a 13.000 je umrlo usljed gladi, bolesti, posljedica mučenja i isrcpljivanja, kao i likvidacija, za koje su uglavnom bili zaduženi šuckori, muslimani u autrougaskoj vojnoj i policijskoj službi, koji su se isticali u okrutnosti prema Srbima.

„U jednom danu na topole pored rijeke Bosne obješeno je 11 ljudi, a za jedan mjesec 1916. godine u logoru je umrlo 618 djece. Moja knjiga je mučna priča o patnji i stradanju, jer su u dobojskom logoru mahom bili zatočeni starci, žene i djeca pošto su muškarci uglavnom bili mobilisani u austrougarsku vojsku“, objasnio je Tešanović.

On je naglasio da sve to što se dešavalo i danas zvuči zastrašujuće, jer se jedan broj ljudi borio na ruskom frontu u austrougarskoj vojci, dok su im žene i djeca bili u austrougarskom logoru u Doboju.

„Zbog tog stradanja i golgote našeg naroda na ovoj knjizi ne želim da zaradim ni marku, niti da je prodajem, već je dijelim, što činim i ovdje na Sajmu knjiga u Beogradu“, rekao je Tešanović.

Na ovogodišnjem 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga Republika Srpska biće predstavljena sa 134 naslova na 47 promocija koje će biti održane od 21. do 26. oktobra u sali „Vasko Popa“ i na štandu Predstavništva Republike Srpske u Srbiji – hala 2, nivo A, a u sklopu štanda predviđen je i prostor za prodaju knjiga u organizaciji Udruženja izdavača Republike Srpske.

Reprezentativno predstavljanje knjiga koje su izdavači i autori iz Republike Srpske objavili između prošlogodišnjeg i ovog beogradskog sajma, organizovalo je, kao i svih trinaest do sada, Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji.