Promocije su počele u 11 sati na štandu predstavljanjem izdanja Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica Republike Srpske „Atlas zločina nad Srbima tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata 1992”, „Žrtve Odbrambeno-otadžbinskog rata” i „Djeca žrtve rata 1991-1995”.

Načelnik Odjeljenja za istraživanje rata Viktor Nuždić istakao je da je danas predstavljeni „Atlas zločina nad Srbima tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata” samo prvi tom koji će se naći pred čitaocima, dok će Centar u narednom periodu publikovati zločine nad Srbima koji su izvršeni 1993, 1994. i 1995. godine.

„`Atlas` sadrži 1.300 stranica i u njemu je obrađeno 76 stratišta srpskog naroda tokom 1992. godine, a obrađeno je više od 2.000 civilnih i vojnih žrtava ratnog zločina. Prikazan je veliki broj eksplicitnih fotografija jer je to adekvatan način da prikažemo svu strahotu rata, a objavljene su fotografije skoro 90 odsto žrtava”, rekao je Nuždić.

On je naveo da je svako stratište obrađeno teritorijalno, ali da su prateći i hronološki princip, događaji opisani bez subjektivnih ocjena, sve je potkrijepljeno materijalnim dokazima, za svaku žrtvu naveden je datum rođenja, mjesto stradanja.

„Čitaoci će imati priliku da se informišu koja vojna formacija je učestvovala u zločinima nad civilima i zarobljenim vojnicima”, rekao je Nuždić.

Istoričar Predrag Lozo istakao je, govoreći o publikaciji „Žrtve Odbrambeno-otadžbinskog rata” da je Republika Srpska prva državna tvorevina kod Srba, koja je u 20. vijeku institucionalno popisala svoje žrtve.

Lozo je naveo da su popisane 35.042 žrtve srpskog naroda u stvaranju Republike Srpske, ali i Republike Srpske Krajine, ističući da je to popisivanje veoma važno zato što je time smanjen prostor za manipulacije poput onih sa Jasenovcem i sličnim stratištima.

Istoričar Nikola Berković naveo je da su u publikaciji „Djeca žrtve rata 1991-1995” obrađene stradale osobe životne dobi do 18 godina stradale od 1991. do 1995. godine, kao i djeca stradala nakon rata, a kao posljedica ratnih dešavanja.

Berković je naveo da je u publikaciji obrađeno 1.418 stradale djece, od kojih je njih 34 odsto smrtno stradalo, 30,2 odsto je ranjeno, a 31 odsto djece je bilo u logorima, zatvorima ili kućnim pritvorima.

U sali „Borislav Pekić” je u 14 sati predstavljen Treći tom Enciklopedije Republike Srpske Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske, za koju je predsjednik te akademije Rajko Kuzmanović rekao da treba da doprinese širenju znanja o Srpskoj i zaštiti njenog identiteta, jezika, pisma, istorije, kulture, tradicije.

Kuzmanović je naveo da Enciklopedija treba da posluži kao lična karta, nezaobilazan priručnik sistematizovanog znanja iz raznovrsnih naučnih disciplina, kulture i umjetnosti.

On je istakao da je u izradi Enciklopedije posvećena značajna pažnja istorijskim činjenicama, jer, kako je podsjetio, nije nepoznato da mnogi kvazi-istoričari u nekim bivšim republikama Jugoslavije, a posebno u Sarajevu, nastoje da diskvalifikuju ono što je srpsko i što pripada Republici Srpskoj.

„Zato Enciklopedija te neistine obesmišljava, prikazujući istinu na bazi provjerenih podataka. Iz tih razloga navedeno je mnogo podataka o kulturi srpskog naroda. Poseban značaj Enciklopedije je što obrađuje sva naseljena mjesta u Republici, kojih ima 2.696”, rekao je Kuzmanović na promociji.

U pisanju ovog toma učestvovalo je 16 redakcija ili 336 autora iz različitih oblasti rada i stvaralaštva, a objavljivanje četvrtog toma Enciklopedije Republike Srpske očekuje se do kraja ove godine.

U nastavku promocije je predstavljeno i nekoliko publikacija Akademije iz oblasti medicine, umjetnosti, privrede i poljoprivrede.

Članovi Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske predstavili su danas i izdanja Akademije zbornik radova „Savremeni materijali” i časopis „Savremeni materijali”, monografije „Rehabilitacija poslije moždanog udara” i „Novine u dijagnostici, liječenju i prevenciji akutnog koronarnog sindroma”.

Predstavljena je i monografija o akademskom slikaru Milivoju Unkoviću „Unković”, kao monografije „Ograničenja i izazovi u biljnoj proizvodnji”, „Od genetike i spoljne sredine do hrane”, „Perspektive razvoja prehrambene industrije” i „Biomasa u održivom košićenju obradivog zemljišta”.

Priče dva bivša zatočenika zloglasnih logora za Srbe – „Silosa” u Sarajevu i „Lore” u Splitu o strahotama kroz koje su prošli tokom devedesetih godina pretočene su u dvije knjige koje su danas promovisane u 14.30 na štandu Srpske u organizaciji Udruženja logoraša Republike Srpske.

Riječ je o romanu Jankice Samoukovića „Priča o nikome i ničemu” koji je izdao „AS oglas” iz Zvornika i zbirci priča „Sebi u povjerenju“ Radenka Kojovića u izdanju „Prosvjete” iz Berkovića.

Samouković, koji živi u Višegradu, rekao je da njegov roman govori o logoru „Silos”, ali smatra i da je to knjiga o jednom ljudskom životu, osobi koja je proživjela neke loše stvari u tom ratu, kako se tada i poslije toga sa svim tim nosila i uspjela da od sebe napravi čovjeka sposobnog da se opet raduje životu i napiše knjigu.

Stevan Đurović, pukovnik u penziji, rekao je da sve što se nalazi u osam poglavlja romana zaista ocrtava ljudsku dušu, da se autor oslanja na prirodu kojoj daje sve počasti, te na predivan način opisuje razliku između dželata i žrtve.

„DŽelat u romanu je kukavica, ima oružje i glas koji prijeti, a odlika onih koji viču i prijete nemoćnima je odlika kukavice. Autor opisuje koliko je žrtva, koja nema ništa, mnogo jača od onoga koji misli da ima sve. Istovremeno, u ostalim poglavljima, autor pokazuje koliko je nasledio svega onoga što je vredno u ljudskoj duši. Iz njega su pisali preci, duša, tradicija, sve ono što je vredno“, istakao je Đurović.

Profesor Radomir Ćuk rekao je da su priče „Sebi u povjerenju” profesora Kojovića autentične priče o zloglasnom logoru „Lora” u Splitu gdje je u 12 priča ispričano 12.000 muka, koje normalan ljudski razum ne može ni zamisliti.

„Priče su postavljene pomalo retrospektivno, prva se dešava u Beogradu, kada su već razmijenjeni, a onda teče priča o tome šta su doživjeli u kazamatu, dok u posljednjoj priči autor razmišlja o tome šta činiti dalje”, naveo je Ćuk.

Na štandu Srpske  danas je u 15:30 promovisano izdanje Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica „Studentska brigada Vojske Republike Srpske”, autora Gorana Latinovića ali i knjiga „Odsutna odbrana: mitrovdanske ofanzive na istočnu Hercegovinu 1992. i 1994” autora Predraga Loze.

Goran Latinović je ispričao da je vojno-politička situcija u kojoj se 1994. godine našla Republika Srpska dovela do mobilizacije studenata oba javna univerziteta u Srpskoj, te da je u sastavu Prvog Krajiškog korpusa formirana Prva studentska pješadijska laka brigada Vojske Republike Srpske, koja je imala više od 2.100 pripadnika.

On je ukazao da je postojanje studentske brigade jedno od specifičnosti Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske i da se nikada ranije nije desilo da su studenti mobilisani i grupisani u jednu brigadu.

„Studentska brigada bila je jedna od najtragičnijih stranica u istoriji univerziteta u Banjaluci. Studenti su kada je bilo potrebno služili svojoj otadžbini i pokazali da je to bilo istorijsko doba srpskog naroda”, rekao je Latinović.

Lozo je podsjetio da je rat sa teritorije Hrvatske svjesno prenesen na teritoriju BiH, a Hercegovina je, osim Posavine, bila jedno od glavnih žarišta prenosa.

On je ocijenio da se generacija, koja je učestvovala u mitrovdanskim ofanzivama i odbranila Nevesinje, Hercegovinu i južni krak Republike Srpske, tim bitkama vezala u epskoj vertikali Hercegovine, koja traje još od ustanaka protiv osmanlija, a da su ekshumacije jama početkom devedesetih godina „otvorile oči hercegovačkom narodu da ne dozvoli da se ponovi 1941. godina”.

„Mislim da je ta generacija upravo ofanzivama rekla odlučno ne novom egzodusu, kao što je i Republika Srpska rekla odlučno ne genocidu kakav nam se dogodio u NDH”, rekao je Lozo.

U sali „Borislav Pekić” u 17 sati je predstavljen „Ratni dnevnik – Pale 1993-1995” Jeni Ligtenberg na engleskom jeziku u izdanju Matične biblioteke Istočno Sarajevo i prikazan film „Jeni, malo svjetlo sa zapada” reditelja Slobodana Simojlovića u produkciji Kinoteke Republike Srpske i Matične biblioteke Istočno Sarajevo.

Film je snimljen po motivima ratnog dnevnika farmaceuta Jeni Ligtenberg, koja je iz Holandije došla na Pale u namjeri da donese humanitarnu pomoć, ali je u ratnoj bolnici Koran ostala tri godine, nesebično pomažući ranjenicima, pacijentima i svima kojima je to bilo potrebno. Ona je u svojoj borbi da dokaže da su i Srbi žrtve rata, u ratnoj bolnici Koran radila bez plate i penziju, stečenu u Holandiji, trošila na ranjenike i djecu poginulih boraca kupujući im garderobu i sve što im je trebalo.

U 18 sati na štandu Srpske su predstavljena izdanja Besjede i Banja Luka koledža. Nenad Novaković je rekao da se predstavila sa nekim reprezentativnim stvarima kao što je monografija aerokluba Prijedor koja govori o klubu i vazduhoplovstvu uopšte u Jugoslaviji 70-tih i 80-tih godina.
Novaković je kazao da je predstavljeno i izdavaštvo Banja Luka koledža i Besjede sa svojim naučnim djelima i zbornicima, koji su značajni i za razvoj nauke i uopšte razvoj obrazovanja u Republici Srpskoj, kao i edicija Atribut koja izlazi u okviru izdavačke kuće Besjeda izlazi već pet godina.

Knjiga „Tri boje otadžbine” u izdanju RTRS je promovisana u sali „Ivo Andrić” u 19 sati, i govori o nastanku Republike Srpske u Odbrambeno-otadžbinskom ratu i borbi za njeno očuvanje.

Izdanje koje je predstavljeno zaokružuje cjelinu koju čine dokumentarni filmovi i televizijske emisije o rađanju Republike Srpske i njenom međunarodnom priznanju ratifikacijom Dejtonskog mirovnog sporazuma. Sastoji se od intervjua sa ličnostima koje su direktno učestvovale nastajanju Republike Srpske.

Projekat „Tri boje otadžbine” obuhvata predratni period – od pojave pluralizma, zatim ratni, ali i poratni period.

U savremenom, elektronskom vremenu, događaj se nije desio ako nije zabilježen kamerom. Upravo taj doprinos RTRS ovjekovječen je ovom knjigom.