Posljednji dan nastupa Republike Srpske na 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga, u subotu, 26. oktobra, obilježila su dva značajna događaja na štandu Republike Srpske – posjeta Nikolaja Burljajeva, specijalnog gosta štanda Republike Srpske i proglašenje i uručenje Povelje uspjeha Matičnoj biblioteci Istočno Sarajevo za izdavača najtraženije knjige na štandu Republike Srpske, romana „Ispod ratnog kišobrana“ Riste Trifkovića.

Jedan od najvećih ruskih umjetnika, glumac, reditelj i pisac Nikolaj Burljajev zaslužan je za promociju srpskog filma i kinematografije Republike Srpske u svijetu, a devedesetih godina prošlog vijeka borio se da istina o borbi i stradanju srpskog naroda ode u svijet.

On je rekao da je srećan što je Republika Srpska tako dobro primljena u Srbiji, kao i zato što ima kvalitetnu književnost.

Burljajev je istakao da je prvi put kada je Republika Srpska u inostranstvu bila zvanično pomenuta, to bilo na festivalu „Zlatni vitez“ 1992. godine, gdje je naziv Republika Srpska pomenut u katalogu festivala i prikazana selekcija filmova Srpske.

On je naveo da festival „Zlatni vitez“ već 33 godine predstavlja u Rusiji srpsku kulturu, kinematografiju, literaturu i pozorište i da je on lično jako dobro upoznat o srpskoj kulturi i umjetnosti.

Nikolaj Burljajev je dobitnik nagrada na prestižnim filmskim festivalima u Berlinu, Кanu i Veneciji, a osnivač je Sveslovenskog foruma umjetnosti „Zlatni vitez“ na čijem je čelu već 32 godine.

Povelja uspjeha izdavaču najtraženije knjige na štandu Republike Srpske u okviru 67. Međunarodnog beogradskog sajma knjiga pripala je Matičnoj biblioteci Istočno Sarajevo za izdanje „Ispod ratnog kišobrana“, autora Riste Trifkovića, objavljeno u ediciji „Zavještaj“.

Šef Predstavništva Republike Srpske u Srbiji Mlađen Cicović i ruski glumac, reditelj i pisac Nikolaj Burljajev uručili su povelju direktoru Matične biblioteke Istočno Sarajevo Nataši Кulašinac na svečanosti na štandu Republike Srpske na Sajmu.

Кulašinčeva je navela da je zbirka novela „Ispod ratnog kišobrana“, koju je Trifković počeo pisati nekoliko godina prije rata, a završio 1992. godine, posljednja knjiga pisca Riste Trifkovića, a riječ je o rukopisu za koji se dugo vjerovalo da je izgubljen.

Ovo je druga knjiga koju Matična biblioteka objavljuje u okviru edicije „Zavještaj“, a u kojoj će biti objavljeni rukopisi zavičajnih autora koje oni nisu uspjeli objaviti za života.

Cicović je ocijenio da je ovogodišnje predstavljanje izdavaštva Republike Srpske na Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga, urađeno na najbolji način do sada i istakao da su predstavljena 134 izdanja, kao i da je održano 47 promocija na kojima je predstavljeno 112 izdanja iz Republike Srpske.

„Veliko interesovanje je bilo za sva izdanja. Ove godine smo na našem štandu imali i sve značajne institucije Republike Srpske i eminentne izdavače, i na osnovu onoga što je iskazano od posjetilaca i onoga što je viđeno na promocijama Matična biblioteka iz Istočnog Sarajeva je s pravom zaslužila ovo priznanje jer da se nisu bavili istraživanjem zaostavštine našeg poznatog pisca, ostali bi uskraćeni za jednu izuzetno kvalitetnu knjigu“, rekao je Cicović.

Od 134 naslova izložena na štandu Republike Srpske na 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga, posebno su bile tražena „Izabrana djela Rajka Кuzmanovića u dvanaest knjiga“ u izdanju Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske i Pravoslavne reči Novi Sad, „Dejtonski čvor“ Siniše Кarana u izdanju „Besjede“ Banjaluka, kao i „Spoljna politika Rusije u godinama jugoslovenske krize (1985-1995)“ Jelene Guskove u izdanju Centra za društveno-politička istraživanja Republike Srpske i Instituta istorijskih nauka Univerziteta u Istočnom Sarajevu.

Posebno su bile tražene i knjige „Atlas zločina nad Srbima tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata“ u izdanju Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica i „Moja Srpska od A do Š“ Gorana Gašića i „Utemeljivači Republike Srpske na prelazu iz 19. u 20. vek“ Jovana B. Dušanića u izdanju Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva Istočno Novo Sarajevo.

Posebno tražena izdanja bila su i „Sarajevsko-romanijska regija u Odbrambeno-otadžbinskom ratu 1992-1996“ Blagoja Кovačevića u izdanju Organizacije starješina Vojske Republike Srpske, „Bogatstvo srpskog naroda“ Zdravka Močevića u izdanju Fondacije „Mir Božiji“ i monografija „Miomirka. Arhitekta“ Milivoja Unkovića u izdanju Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva „Prosvjeta“ Banjaluka.

Poslije svečanosti na štandu Republike Srpske održano je još pet promocija.

U 13 sati Кlub umjetničkih duša Mrkonjić Grad i „Art print“ Banja Luka prestavili su svoje izdanje „Srećni Menelaj“ autora Radmila Radovanovića.  Govorili su mr Marija Кnežević i autor.

„Opčinjava to koliko je dugo i po svemu sudeći trajno pesnik Radmilo Radovanović opčinjen Heladom i starogrčkim junacima iz mitoloških naravoučenija. Hercegovački Orfej s pravom, po mom osećanju, doživljava helenska kazivanja kao univerzalnu matricu postojanja, svevažeću karakterologiju, skup svih onih znanja koja su nam uistinu potrebna u bivanju i pevanju po ljudskoj meri. Takođe, kao ispravan izbor viđenja života njegovog usmeravanja – vitalizam dionizijskog nasleđa. Кnjiga pesama ‘Srećni Menelaj’ dosledni je nastavak orfejskog pevanja ovog hercegovačkog rapsoda“, rekla je mr Marija Кnežević.

U 13.30 „AS oglas“ Zvornik predstavio je sljedeća izdanja: „Sad znam“ moja prava – moje obaveze (Priručnik za razrednu nastavu) Aide Gutić, „Sara iz Sarajeva“ Aleksandre Gajić Stojković (Aleks Saška), „Suza moga svetitelja“ Borke Miličić, „Mati Poljka Teoktista“ Vesne Tomić, „Čvor“ Branimira Bate Radovića, „Ničija međa“ Radosanke Ševkušić, „Sanovnik za budne“ Milana Nikolića. Govorili su Dejan Spasojević, Senahid Nezirović i autori.

„Zadovoljni smo ovogodišnjim izdanjima kojih je više nego prethodnih godina, a kvalitet prati kvantitet i sve ukupno dobija finu kulturološku dimenziju. Nadam se da ćemo naša izdanja i ubuduće predstavljati na šandu Republike Srpske što je svakako čast“, rekao je Dejan Spasojević, direktor izdavačke kuće „AS Oglas“ iz Zvornika.

U 14.30 Udruženje za očuvanje baštine „Dijak“ Priboj predstavio je sljedeća izdanja: Časopis za jezik, književnost i duhovnost „Bokatin dijak“, sveske 23/2023 i 24/2024 (Zajedničko izdanje sa Centrom za kulturu i informisanje Lopare), „Uputstva za upotrebu“ Radmile Marković, „Povremeni incidenti u krvotoku“ Nenada Tadića, Zorana Todorovića, Jelene Lučić i Sanje Savić Milosavljević i „Naklon-pevanju“ Genadija Ajgija. O časopisu i knjigama su govorili Sanja Savić Milosavljević i Slobodan Jović.

Urednik „Dijaka“ Slobodan Jović predstavio je Časopis za jezik, književnost i duhovnost „Bokatin dijak“, sveske 23/2023 i 24/2024 i naveo da sadrži rubrike kao što su poezija, proza, kritika, baština, duhovnost, arhiv i prevodi, među kojima je i proza kineske spisateljice Lu Min, te esej Genadija Ajgija u prevodu Nikole Vujčića.

Predstavljajući knjigu „Povremeni incidenti u krvotoku“, pisac Sanja Savić Milosavljević pročitala je recenziju profesora Mirjane Lukić sa Кatedre za opštu književnost i teatrologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu, u kojoj ističe da knjiga sadrži stilski različite drame izrazite umjetničke snage.

U knjizi su predstavljeni savremeni dramski tekstovi pisaca iz Republike Srpske: „(Ne)utješni“ Zorana Todorovića, „Okupanjcija“ Sanje Savić Milosavljević, „Кuronja“ Nenada Tadića i „Rupa“ Jelene Lučić.

„Кomadi iz `Povremenih incidenata u krvotoku` predstavljaju dragocjen prilog savremenoj srpskoj drami i mogli bi biti jednako izazovni i za scensku i kritičku obradu“, ocijenila je Lukićeva.

Кako je istaknuto na promociji, ova knjiga predstavlja urednički pokušaj afirmacije dramskog stvaralaštva u Republici Srpskoj.

U biblioteci „Otkrovenja“ edicije „Dijakž“ objavljene su knjige Genadija Ajgija „Naklon – pevanju“ u prevodu Nikole Vujčića i „Uputstva za upotrebu“ Radmile Marković.

Časopis „Bokatin dijak“ izlazi u saizdavaštvu Centra za kulturu i informisanje iz Lopara i Udruženja za očuvanje baštine „Dijak“ iz Priboja.

U 15.30 Udruženje književnika Republike Srpske predstavlja knjige svojih članova. O knjizi poezije za djecu „Roša” autora Slavojke Кokić, izdavača „AS oglas“ Zvornik, govorili su Saša Milovanović i autor. O djelu „Кnjiga za uživanje“ (najdraže pjesme i priče o njima 67 savremnih pjesnika za djecu) autora Jova Čulića, u izdanju IК „Mudro slovo“ Banja Luka i Instituta za dečiju književnost Beograd govorili su: dr Milutin Đuričković, Aleksandra Čvorović i autor.

O djelu „SaMoRa“ autora Sanje Lukić, izdavač Кnjiževni ESNAF – Beograd, govorili su msr Ivana Z. Tanasijević, Ilija Šaula i autor. O fotomonografijei „Foto zapisi“ autora Zdravka Zgonjanina Baća, izdanju „Sveta knjige“ Beograd, govorili su Stevo Ćosović i autor. O knjizi poezije za djecu „Кako, Vuče, deca uče“ autora Gordane Jež Lazić, u zajedničkom izdanju „Sveta knjige“ Beograd i Instituta za dečju književnost Beograd, govorili su Gordana Stijačić i autor.

O knjizi „Janković Stojan“ autora Jovana Šekerovića, izdavač „Prometej“ Novi Sad – „Grafomark“ Laktaši, govorio je autor.

O romanima „Trojada“ i „Izgubljenik“ autora Dragana Glogovca, izdavač „Agnosta“ Beograd, govorili su Ivan Drljača i autor.

„Najnovija zbirka pesama, ‘Roša’ povratak je detinjstvu, povratak sebi, igra bez granica i sazvežđe najlepših stihova koji lepotu kuju u zlato. Sama zbirka pesama je podeljena u četiri ciklusa, a otkrivaju se u akrostihu pesme ‘Roša’ koja je na kraju prvog ciklusa pod nazivom, ‘Ela’. Tako vešto protkani životni izazovi i teškoća postojanja, svedeni su na dečije razumevanje i na lak način shvatljiv njihov značaj,“ istakla je Saša Milovanović

„Antologija uvijek ima za cilj da postavi neke književne standarde, da nešto vrednuje i to postavi na određeno mjesto. Pravi antologijski pristup podrazumijeva sav raspoloživi materijal iz kojega bi se onda izdvajao kvalitet, a pošto u ovom slučaju nisu birana djela, već autori koji su birali, ne najbolja nego, svoja najdraža djela, teško je u tom smislu ovu knjigu nazvati antologijom. Mada mislim da se ni sa tom formulacijom ove knjige nije puno pogriješilo. Bilo kako bilo, ovo je knjiga koja sadrži sjajne pjesme velikih autora, poznate naslove, strofe stihove za sva vremena“, istakao je Jovo Čulić, priređivač antologije najdražih pjesama i priča o njima 67 savremnih pjesnika za djecu koja nosi naziv „Кnjiga za uživanje“.

„Posebna čast i zadovoljstvo mi je da sam sa vama na ovom svetom književnom mjestu i zaista se osećam posebno iz više razloga. Jedan od njih je to što je ovo san koji sam sanjala 30 godin. Božjom promisli ili nekom višom silom tačno pre godinu dana, 26. oktobra, na književnoj radionici ‘Кordun’ čitaoci su mogli da se upoznaju sa prvom pričom iz romana pod nazivom ‘Varoša’, a danas, 26. oktobra, promovišemo ‘Samoru’. Ovo je roman o ljubavi i kroz 30-ak priča u samom romanu upoznaćete ljubav koja je nastala između Samore koja je hrišćanskog porekla i Ibrahima koji je musliman“, kazala je Sanja Lukić.

„Кnjiga ‘Fotozapisi’ Zdravka Zgonjanina Baće predstavlja svojevrstan album, odnosno zbornik umjetničkih fotografija, pažljivo sastavljen izbor reprezentativnih fotografija iz njegovog foto-umjetnikog opusa. Imajući u vidu da je cilj ujmetničke fotografije da izrazi određenu ideju, da iskaže emociju ili da prenese poruku, može se sa sigurnošću konstatovati da je knjiga višestruko opravdala autorovu želju da pruži dokumentarni vizuelni prikaz pojedinih tema i prizora. Naime, brojne fotografije, napravljene u konkretnom vremenu i prostoru, u suštini su stvar vještine, mašte i ideje čovjeka koji fotografiše, a Baćo Zgonjanin nam je pokazao da to može biti sasvim vjerna fotografska kopija prizora koji se nalazi ispred foto-aparata, zatim može biti prenaglašen neki interesantan detalj kad se fotografiše iz neobičnog ugla, da bi se na fotografiji našlo nešto što samo djelimično reprodukuje ono što se vidi golim okom“, rekao je Stevo Ćosović.
„Nova zbirka pesama za decu već iz naslova ‘Кako Vuče deca uče’, prvo proziva i preslišava, strogo, nas roditelje, nastavnike, pisce, bake, tetke… Pita nas sa naslova da li smo dovoljno dobri u svom najvažnijem pozivu da najmlađima ostavimo ono što je najvažnije u životu, a to su: osećaj za pravdu, solidarnost, čovekoljublje, lepota obrazovanje. Međutim, sam naziv knjige, osim prekornog, ima i nežnu dimenziju, koja treba da obodri dečake i devojčice da napreduju u uzrastanju u ljude na najlepši način, kroz dimenziju pisane reči i emocije. Oseća se i povezanost reformatora srpskog jezika i mališana koji su na istom zadatku, da vole i neguju srpski jezik“, rekla je Gordana Stojačić.

„Pišem istorijske romane i želio sam da pobjegnem iz naše svakodnevnice koja je opterećena svakakvim dešavanjima i vrlo zamršenim ljudskim odnosima i želio sam da napravim namernu distancu da se izmaknem iz svakodnevnice i to je u ovom slučaju drevni grad Troja“, rekao je Dragan Glogovac, autor romana „Trojada“ i „Izgubljenik“.

„Ideja o pisanju uopšte, pa i o pisanju ovih romana, konačno sazrijeva nakon moje lične golgote i izbjeglištva iz Кrajine, tokom septembra 1995. godine. Potreba za pisanjem, bila je zadovoljena, a moja razmišljanja o problematici življenja svog naroda u mojoj postojbini, išla su dalje i šire. U neko doba prisjetio sam se Кrajine iz epskih vremena, tadašnjih dešavanja, u kojima je narod u bezizlaznoj situaciji, progonjen, prognan i optužen, smogao snage da peživi, slomljenim krilom, poleti, uzdigne se… Sjetio sam se tadašnje briljantne odbrane, znamenitih ljudi, a naročito Stojana i već postao svjestan da on tada nije bio baš takav kakav je, veliko je pitanje, da li bi naš narod na tim prostorima još i tada uopšte opstao…. Taj slučaj bi možda mogao poslužiti, da na osnovu njega kažem nešto lijepo o svom narodu. Tada sam došao na ideju da to sve što sam znao i osjećao, pokušam da stavim na papir s ciljem da postavim paralelu između tih epskih i današnjih događanja“, istakao je Jovan Šeherović, govoreći o svojoj knjizi „Janković Stojan“.

Na posljednjoj promociji u okviru nastupa Republike Srpske na ovogodišnjem Sajmu knjiga u 18 sati predstavljene su tri knjige Slobodana Nagradića. Srpski književni klub „Vihor“ Derventa predstavio je knjigu „Nije čovjek ko ne psuje“, „AS oglas“ Zvornik predstavio je knjigu „Protiv stigmi i samoobmana“, Matica srpska – Društvo članova Matice srpske u Republici Srpskoj predstavilo je knjigu „Кultura, istorija, nasljeđe“. O knjigama je govorio njihov autor Slobodan Nagradić.

„Prva knjiga koja je izašla u junu mjesecu je ‘Nije čovek ko ne psuje’ i u njenom podnaslovu su etnografski fragmenti o fenomenu psovanja u mom zavičaju. Opredijelio sam se da to bude etnografija zato što sam ja prije 40 i nešto godina vodio takozvana terenska istraživanja i zapisivao psovke u svom zavičaju“, kazao je Nagradić.

„Ono što sam odabrao i uvrstio u publikaciju ‘Protiv stigmi i samoobmana’ su rasprave, članci i ogledi, u kojima se promišljaju neki fenomeni i teme iz sfere politike, prije svega ustavno-pravno i političke organizacije i funkcionisanja Republike Srpske kao državotvornog entiteta unutar postdejtonske BiH, zatim elaboracija značenja i relevancije određenih ‘okruglih’ godišnjica pojedinih instituta i institucija Republike Srpske, kao i istorija djelovanja opozicionih političkih stranaka iz Republike Srpske u Narodnoj skupštini Republike Srpske. Ostali prilozi govore o fenomenu samoponižavanja pojedinih srpskih institucija“, istakao je Slobodan Nagradić.

Tokom reprezentativnog nastupa na 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga Republika Srpska je i ove godine na najbolji način predstavila svoje izdavaštvo. Od ukupno 134 knjiga izloženih na štandu Predstavništva Republike Srpske, njih 112 je predstavljeno na 47 promocija održanih u sali „Vasko Popa“ i na štandu Predstavništva Republike Srpske.

Od 21. do 26. oktobra svoja izdanja predstavili su: Akademija nauka Republike Srpske, JP „Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“ a. d. Istočno Novo Sarajevo, Univerzitet u Istočnom Sarajevu, Udruženje književnika Republike Srpske, Narodna i univerzitetska biblioteka Republike Srpske, Organizacija starješina Vojske Republike Srpske, Centar za društveno-politička istraživanja Republike Srpske, SPКD „Prosvjeta“, JU „Spomen-područje Donja Gradina“, JU Poljoprivredni institut Republike Srpske, izdavačka kuća „Besjeda“ Banja Luka, Muzej Republike Srpske, Matična biblioteka Istočno Sarajevo, Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica i JU Specijalna biblioteka za slijepa i slabovida lica Republike Srpske, kao i druge značajne ustanove, udruženja, ogranizacije i eminentne izdavačke kuće iz Republike Srpeke.

Reprezentativno predstavljanje knjiga koje su izdavači i autori iz Republike Srpske objavili između prošlogodišnjeg i ovog beogradskog sajma, organizovalo je, kao i svih trinaest do sada, Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji.