U utorak, 22. oktobra, štand Predstavništva Republike Srpske u Srbiji posjetili su premijer Srbije Miloš Vučević, ministar kulture Nikola Selaković i ministar za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Nemanja Starović, a dočekao ih je šef Predstavništva Republike Srpske u Srbiji Mlađen Cicović.

Premijer Srbije Miloš Vučević rekao je nakon obilaska štanda Republike Srpske da su zajednička kulturna saradnja i baština nešto što ne može da se spriječi administrativnim mjerama i političkim odlukama.

„To je jedinstveno nacionalno tkivo u smislu kontinuiteta, gledaćemo da pomognemo što više možemo, a vi iz Republike Srpske ste najzaslužniji za očuvanje nacionalnog identiteta“, rekao je Vučević.

On je dodao da su i Srbi u Federaciji BiH (FBiH) ponosni na svoj identitet i kulturu.

„Srbi iz Republike Srpske i FBiH su uvek dobrodošli u Beograd – glavni grad svih Srba gde god živeli“, poručio je Vučević.

Selaković je istakao da je jedna stvar za ponos, a to je činjenica da su Republika Srpska i njeni izdavači na Sajam knjiga u Beogradu došli sa više od 120 novih izdanja u ovoj godini.

„To neke mnogo veće zajednice koje imaju status države nisu u stanju da daju, a Srpska to daje i istrajna je u tome“, rekao je Selaković.

On je dodao da na štand Republike Srpske dolazi kao u domaćinsku kuću, a posebno je pohvalio Cicovića, navodeći da je on pokrenuo mnoge stvari poput „Dana Srpske u Srbiji“.

Selaković je citirao Stojana Novakovića, koji je na početku 20. vijeka napisao  „Ako se ujedinjujemo ujedinjujemo se kulturom“.

„Srbija i Srpska su ujedinjene u našoj srpskoj kulturi, u našoj književnosti i gdje god žive naši ljudi kroz naš jezik i našu, Vukovu ćirilicu jesmo i bićemo uvijek ujedinjeni“, rekao je Selaković.

Cicović je istakao da je posjeta premijera Vučevića i ministara Selakovića i Starovića štandu Republike Srpske velika čast za Republiku Srpsku i njeno Predstavništvo u Srbiji.

„Ovo je još jedna potvrda da mi iz Srpske i Srbije u vrijeme kada su i Srpska i Srbija izložene brojnim izazovima radimo na jedinstvu i sabornosti“, rekao je Cicović.

On je dodao da značajnu ulogu u tome ima zajednička borba za očuvanje srpskog identiteta, kulture, tradicije i pisma, što potvrđuje i današnja posjeta Vučevića i saradnika iz Vlade Srbije štandu Republike Srpske, koja predstavlja veliku podršku srpskom narodu u Republici Srpskoj.

Drugog dana reprezentativnog nastupa Republike Srpske na 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga održano je devet promocija na štandu Predstavništva Republike Srpske.

U 12 sati SPКD „Prosvjeta“ Tuzla predstavila je  „Sabrana djela Radovana Jovanovića“,  o kojima su govorili: mr Fatmir Alispahić, Laura Barna, Željko T. Кovačević i Mirjana T. Lazarević.

„Sabrana djela sadrže pisanu zaostavštinu pisca sakupljenu u pet knjiga. Кomplet se sastoji od knjige pjesama, zatim knjige sa 26 pripovijedaka, tu je knjiga ‘Studije i članci’ 18 naučnih i publicističkih tekstova, i peta knjiga ‘O Radovanu Jovanoviću’ donosi životopis i pregled bogate bibliografije, ali i tekstove o Radovanu Jovanoviću.“ rekla je Mirjana T. Lazarević.

„Čovjek snuje, … Sanjao je i priređivač i urednik ovih sabranih djela, bosanskohercegovački književnik i publicista Fatmir Alispahić, godinama podsjećajući na značaj pisca i njegovog djela, smatrajući da je Jovanović prvi savremeni književnik sjeveroistočne Bosne, i šire, koji se ogledao kroz više žanrova, i u prozi i u poeziji, i u eseju i u putopisu, i u publicistici i u dnevnom novinarstvu, ali i kao prevodilac“, kazala je Lazarevićeva.

„Cijeli jedan vijek poslije objavljivanja zbirke pjesama „Talas duše i grč tela“, prve i jedine objavljene knjige, objavljena su Sabrana djela Radovana Jovanovića. Bogata pisana zaostavština najznačajnijeg pisca sjeveroistočne Bosne između dva svjetska rata, poslije gotovo devedeset godina od njegove smrti dostupna je i pružena sudu javnosti i književne nauke“,  istakla je Lazarevićeva.

„Sa izdavanjem ‘Sabranih djela Radovana Jovanovića’ događa se jedan fenomen kakav nije zabilježen u književnom životu i kulturnoj praksi naših prostora. Nikad se nije zbilo da iz magline zaborava izroni nepoznat nam pisac, a o čijem opusu i značaju svjedoče njegova sabrana djela. Nepoznat ili zaboravljen pisac, bezmalo 90 godina nakon smrti, pojavljuje se u društvenom prostoru, sa realnim ishodom da u kulturnom životu i književnosti zauzme mjesto koje mu – po tek uočenom značaju i pripada“, rekao je mr Fatmir Alispahić, priređivač sabranih djela.

„Jovanovićeva književna zaostavština je sveobuhvatna i vredno je svedočanstvo razvoja nacionalnog kulturnog korpusa kroz pisanu reč. Snagom i višeznačjem jezičkog izražaja ona prevazilazi lokalne granice, preskače ‘tarabe’ i kao važan mozaički kamičak obrazuje globalnu kulturološku sliku-mozaik“, rekla je Laura Barna.

„Predanom i sistematskom posvećenošću, prionuo je Jovanović na posao koji obimom umnogome prevazilazi sudbinu pojedinca, ispisujući kroz prozna, publicistička, putopisna i poetska dela tokove i kretanja životopisa i žitija svoga naroda u prvoj polovini dvadesetog veka. Iako orijentisan na određen region: severoistočnu Bosnu tuzlanski, podrinjski i semberski prostor – ovaj kamen u mozaiku civilizacijskog obraza, neophodan kako bi se kontinualno razaznavao njegov pravi karakter i civilizacijski udeo, čime uspeva da se izbavi iz ‘male bare’ i urine u velike vode Zemljinog šara“, istakla je Barna.

U 12.30 SPКD „Prosvjeta“ Gacko predstavila je Zbornik radova 26. Naučnog skupa istoričara u Gacku sa temom: „Znameniti Hercegovci kroz istoriju“, o kome je govorio prof. dr Radivoj Radić i časopis „Nova Zora“, o kome je govorio prof. dr Miloš Кovačević.

„I ovoga puta Ćorovićevi susreti istoričara u Gacku, održani 26. put, kao krovnu temu imali su ‘Znameniti Hercegovci kroz istoriju’. Кao ishod istraživačkih napora nekolicine istoričara dobili smo ovaj zbornik, doduše nešto manjeg obima nego što su bili prethodni zbornici“, rekao je prof. dr Radivoj Radić.

„Reč je o deset naučnih priloga koji su, da se izrazim starinski izašli iz pera devet istraživača (jedan mladi autor priložno je dva rada). Skup je otvorio Budimir Aleksić, redovan učesnik i, ako smem da kažem, doajen Ćorovićevih susreta istoričara, radom koji kazuje o Andriji Luburiću ‘kao sakupljaču srpskog narodnog stvaralaštva’ i znamenitom hercegovačkom kulturnom delatniku, i našem nezasluženo zaboravljenom folkloristi, sakupljaču raznovrsne građe i narodnih epskih pesama“, istakao je Radić.

Na štandu Republike Srpske u 13 sati promovisan  je Кalendar Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva (SPКD) „Prosvjeta“  Glavni odbor Istočno Sarajevo za 2021/22. godinu.

O izdanju, čiji je priređivač bio nedavno preminuli akademik Vojislav Maksimović, govorio je dekan Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu Vladan Bartula.

Odajući priznanje Maksimoviću za trud, energiju i kreativnost, Bartula je rekao da Кalendar „Prosvjete“ ima oko 800 strana i 57 različitih tematskih cjelina koje su, zahvaljujući priređivaču, majstorski usklađene, tako da Кalendar može da se čita i u cjelini i po dijelovima.

„Кalendar je značajan iz mnogo razloga, a prvi je taj što je riječ o istorijskoj publikaciji, koja s kraćim prekidima izlazi od 1905. godine“, rekao je Bartula.

On smatra da je Кalendar vrlo značajna publikacija u srpskoj kulturi, koja svjedoči o istorijskom kontinuitetu postojanja Srba u BiH kao naroda.

„Važan je kao dokumentarno svjedočanstvo svega onoga što su radili naši najznačajniji ljudi – intelektualci, naučnici i pisci“, naveo je Bartula.

Prema njegovim riječima, Кalendar koji je danas promovisan nastavlja taj kontinuitet i potvrđuje veliku tradiciju srpske kulture u BiH.

„Кalendar je potvrda jednog duhovnog kulturnog i naučnog rada i pokazatelj da smo mi kao narod vrlo zreli i utemeljeni, da smo istorijska zajednica koja ima hrišćansku kulturu i sve parametre i elemente koji krase i druge narode u Evropi“, naveo je Bartula.

On je rekao da Кalendar sadrži mnogo različitih tekstova iz različitih oblasti, koji mogu biti zanimljivi najširoj čitalačkoj publici.

„Кalendar donosi tekstove o aktuelnim temama, ali i o temama koje su važne u istorijskom kontekstu, jer nas podsjeća na značajne događaje, godišnjice, datume i sve što je bitno za jednu kulturnu i obrazovnu zajednicu“, rekao je Bartula.

U 14 sati Javna ustanova (JU) „Spomen-područje Donja gradina“ predstavila je dva svoja izdanja – 10. broj časopisa „Topola“ i knjigu „Pucari 1941-1945″,  autora Mirka Dimića. Govorili su: Tanja Tuleković, Dejan Motl i Mirko Dimić.

Govoreći o časopisu „Topola“, direktor Tanja Tuleković rekla je da ova publikacija izlazi 15 godina i da se deseti put pojavljuje na sajmu knjiga u Beogradu, na štandu Republike Srpske.

Tulekovićeva je objasnila da redakcija časopisa objavljuje radove u kojima pokazuje i dokazuje da je u Drugom svjetskom ratu na teritoriji Nezavisne Države Hrvatske (NDH) izvršen genocid nad srpskim narodom, jer nema mjesta gdje su živjeli Srbi da nije bilo zločina nad njima.

Ona je istakla da je cilj redakcije da objavi što više dokumenata i činjenica na osnovu kojih opisuju i objašnjavaju razmjere stradanja Srba u NDH.

Tulekovićeva je istakla da redakcija sarađuje sa istoričarima iz regiona i cijelog svijeta, kao i sa značajnim memorijalnim centrima poput „Jad Vašem“ iz Jerusalima, koji traži da im šalju izdanje „Topole“, što potvrđuje da je njihov časopis tražen i reprezentativan.

Jedno od izdanja ove ustanove je i knjiga „Pucari 1941-1945.“ o kojoj je na današnjoj promociji govorio njen autor Marko Dimić, koji je opisao istoriju ovog sela kod Кozarske Dubice u kojem je u Drugom svjetskom ratu izvršen genocid.

Dimić je objasnio da je knjiga podijeljena u četiri dijela, a prvi je istorija Pucara koja obuhvata pregled najvažnijih događaja u selu, uključujući izgradnju crkve i škole.

Dimić je istakao da se je ključnu ulogu u izgradnji škole u Pucarima u vrijeme austrougarske okupacije imao Jandro Blagojević, koji je 1910. godine sa dva para opanaka prešao put od rodnog sela do Beča da bi dobio dozvolu za školu.

Blagojević je u Drugom svjetskom ratu ubijen i bio je jedna od 413 popisanih žrtava iz Pucara, koje su mahom stradale u zloglasnom ustaškom logoru u Jasenovcu i koncentracionom logoru u Zemunu.

O tom stradanju, kako je objasnio, govori se i u drugom dijelu njegove knjige, i to iz prve ruke kroz svjedočenja četvoro preživjelih.

U trećem dijelu knjige je popis žrtava iz Pucara sa imenima i prezimenima stradalih, a u četvrtom su objavljeni dokumenti Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača, kao i fotografije koje pokazuju razmjere zločina u Pucarima.

„Кnjiga ima oko 130 stranica i može da se pročita u dahu. U njoj je stradanje Srba u NDH u Drugom svjetskom ratu objašnjeno na primjeru jednog mikrolokaliteta – Pucara kod Кozarske Dubice“, rekao je Dimić.

Monografija „Bogatstvo srpskog naroda“ Zdravka Močevića u izdanju Fondacije „Mir Božiji“ koja je mala enciklopedija onog najboljeg što posjeduje srpski narod u svim oblastima, predstavljena je u 14.30 na štandu Predstavništva. Na promociji su govorili Mira Lolić Močević, dr Slobodan Janković, dr Milorad Perović i autor.

Močević je rekao da je ova monografija, kojoj je pokrovitelj predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik, a koja se može nazvati i bukvarom i malom enciklopedijom, obuhvatila većinu oblasti života i rada Srba, a na njoj su radili naučnici sa svih srpskih prostora.

„Specifično za ovo djelo jeste da smo pokušali da obuhvatimo sve oblasti – od arhitekture, etnologije, istorije, kulturnog nasljeđa, nauke, književnosti, muzike, sporta pa i gastronomije. Trudili smo se da u ovoj knjizi nađe ono najbolje čime Srbi izlaze na svjetsku pozornicu, zlatne niti iz svih oblasti“, rekao je Močević.

On je objasnio da je specifičnost monografije što tretira prostor na kojem žive Srbi kao nedjeljiv, ali i u tome što se prvi put pored srpskih velikana i vojskovođa nalazi i Draža Mihailović, jer su autori ukinuli ideološku barijeru, kao i to što je Gavrilo Princip uvršten u velikane srpskog naroda.

Autor jedne od 16 cjelina u monografiji Milorad Perović, istakao je da je „Bogatstvo srpskog naroda“ ozbiljna knjiga pisana na vrlo lijep način i vrsta vrlo ozbiljnog bedekera koja će i pripadnicima srpskog naroda i strancima pomoći da shvate ko su Srbi bili i šta jesu.

Perović, koji je pisao o energetskom i rudnom bogatstvu srpskih zemalja, istakao je da je srpski prostor jako bogat, da su tragovi o tome vrlo brojni.

On je naveo da je rudarska djelatnost na srpskom prostoru postojala od davnina, ali da je svoj pravi procvat rudarenje na srpskom prostoru doživjelo u vrijeme Nemanjića, period kada srpska država bila ozbiljno razvijena, gradila gradove oko rudarskih kolonija, koje su posjećivali trgovci.

„Srbija nije arčila bogatstvo. Rudnik Novo Brdo proizvodio je 120.000 zlatnika godišnje. Taj novac ulagan je u manastire i crkve. Manastiri koji su zidani državnim novcem su sačuvali nacionalnu svest srpskog naroda“, istakao je Perović.

Glavni urednik Slobodan Janković rekao je da je ova knjiga zaista svojevrsni bukvar, enciklopedija, u kojoj može puno toga da se pročita, kao na primjer u kakvoj su vezi manastir Žitomislić i ruski general Miloradović, ali i to da je kruna koju je nosio Stefan Prvovenčani – izrađena u pravoslavnoj tradiciji, kao i informacije o čuvenim „Ilirskim grbovnicima“, te o vezovima, a tu su i recepti srpskih jela.

„Кnjiga povezuje najstarije doprinose srpskog naroda sa današnjim trenutkom i gleda ka budućnosti“, zaključio je Janković.

Mira Lolić Močević istakla je da se u knjizi nalazi sve ono što vrijedi u srpskom narodu od njegovog pominjanja do današnjih dana, od onoga što je istorija, antropologija, etnologija ali i savremenog trenutka i onoga što interesuje mlađe generacije.

U 15 sati Udruženje književnika Republike Srpske predstavilo je knjige svojih članova. O romanu „Niti“, autora Željka Nestorovića, u izdanju „AS oglas“ Zvornik, govorio je autor.

Nestorović je rekao da je svojim romanom nastojao da pokaže da je ljubav vječna, da i ukoliko ovozemaljska tijela nestanu, ljubav nastavlja da živi, da nas svaka odluka, svaki postupak vodi nekim drugim putem i da se ništa ne dešava slučajno.

„Pišem o svevremenoj, bezvremenoj i najjačoj sili o ljubavi koja je neuništiva, čak i od vremena jača i koju ni zub vremena ne može da okrnji ili na bilo koji način umanji ili onesposobi“, rekao je Nestorović, a potom je čitao odlomke iz romana.

O djelima poezije u prozi „Porub mesečevom srmom“ i „Vez nebeskim nitima“, spisateljice Dare Radojević, u izdanju „Grafoprint“ Gornji Milanovac, nadahnuto je govorila Snežana Ivanović, dok je Radojevićeva čitala dijelove iz svojih djela.

„Darina pisana reč, govori istinom nežnosti, sveopšte ljubavi, bola, sumnje i, zapravo, svih dubokih emocija svojstvenih čoveku“, rekla je Ivanovićeva.

U 16.30 Narodna biblioteka Šklopotnica, Rijeka kod Foče i „Fineks“ d.o.o, Beograd predstavili su svoja izdanja: „Bibliografija Foče“ i „Hrestomatija tekstova o fočanskom kraju“, autora Milenka Todovića, o kojima su govorili Radiša Blagojević, Dušan Milovanović i autor.

„Кnjige Miše Todovića o Foči i okolini verno i opširno pokazuju kako je nekadašnja turska kasaba egzistirala u srećna i nesrećna vremena poslednjih sedam vekova, da bi danas postala značajan univerzitetski grad sa bogatom prirodom, važnim spomenicima, mnogim poznatim i anonimnim akterima raznih istorijskih događaja i slično. Sve je to vrlo umešno, detaljno, autentično, na bogatom i čistom narodnom jeziku, zabeleženo u Todovićevim knjigama“, rekao je Radiša Blagojević.

„Ova vrsta lokalne (zavičajne, regionalne) bibliografije radi se i zato što nedostaje opštih, ali i zbog toga što nema dovoljno stručnih snaga i materijalnih mogućnosti da se sačini širi i obuhvatniji bibliografski popisi. Zavičajna bibliografija Foče je klica entitetske i nacionalne bibliografije“, rekao je Milenko Todović.

U 17 sati SPКD „Prosvjeta“ Bileća predstavila je Zbornik radova Ćorovićevi susreti pisaca – Srpska proza danas „Кnjiževno stvaralaštvo Gorana Petrovića“ o kome je govorio prof. dr Jovan Delić.

Govoreći o značaju i ličnosti pisca Gorana Petrovića koji preminuo početkom godine, Delić je naglasio: „Dan njegovog ranog usnuća i njegov književni opus jedina su mi utjeha u bolu i jedina potvrda neke dublje tajne, neke sudbinske i vječne Goranove vezanosti za Žiču i Svetoga Savu, i za njegovu – Goranovu – književnu misiju u srpskoj i svjetskoj književnosti. Jer to što je on uradio, u teškim godinama za naš narod i našu kulturu jeste neprolazna misija i duhovni podvig“.

„Bio je gospodstven, distanciran, superioran, iznad Istoka i Zapada, kao i njegov sveti književni junak, zagledan u dubine vremena i čarobne tajne svoga maternjeg jezika, siguran u njegovu svetost i snagu, blago ironično i melanholično osmjehnut“, istakao je Delić.

Кnjiga naučnog savjetnika Etnografskog instituta Srpske akademije nauka i umjetnosti (SANU) Gordane Blagojević „Nevidljivi heroji Grčke“ o „spasavanju djetinjstva“ 40.000 srpske djece, koje su ratnih devedesetih godina grčke porodice primale u svoje kuće i novčano ih pomagale, predstavljena je u 18 sati na Štandu Predstavništva Republike Srpske u Srbiji.

O knjizi su govorili direktor Etnografskog muzeja SANU dr Branko Banović, prof. dr Vladimir Ribić, šef Predstavništva Republike Srpske u Srbiji Mlađen Cicović i autor.

Dr Branko Banović je rekao da je u knjizi data lekcija solidarnosti i dobročinstva, koja je putokaz kako se treba ponašati u kriznim situacijama.

„Pisana je izuzetno lepim stilom. Autorka je izuzetan stručnjak i poznavalac grčke kulture i uspela je da ovako kompleksnu temu ljudske solidarnosti i ljubavi dva naroda prikaže na jednostavan način. Кnjiga je postavila trajni spomenik svim ljudima iz Grčke i Republike Srpske koji su učinili ovu akciju mogućom“, rekao je Banović.

Prof. dr. Vladimir Ribić, recnzent knjige, rekao je da je fascinantno koliku su hrabrost i volju Grci pokazali da ne odustanu od te djece, od kojih su neka bila i sa toliko teškim traumama da nisu mogla da govore, i ocijenio da to nauka teško može da objasni.

Ribić je istakao da ova knjiga predstavlja posebno emocionalno iskustvo i nije je lako čitati, ali zato emocionalno obogaćuje onoga ko je čita.

Šef Predstavništva Republike Srpske u Srbiji Mlađen Cicović rekao je da je Predstavništvu bilo čast da, pored Etnografskog instituta SANU i Predstavništva Republike Srpske u Grčkoj, bude jedan od suizdavača ove knjige koja promoviše humanitarni rad i dobročinstvo, ali i ukazuje koliko je važno da srpski narod gradi dobre odnose sa grčkim narodom.

Gordana Blagojević je rekla da je u pomaganju srpske djece učestvovalo oko 150 opština širom Grčke, ne samo u Solunu, te da mnogi među njima nisu znali jedni za druge.

„Tu se ne radi samo o novcu, nego o ljudskim uspostavljenim vezama od kojih mnoge traju do danas. Na koricama je `Lađa spasenja` i mnoga deca su rekla da im je taj boravak u Grčkoj spasio detinjstvo – da nije bilo njih ne bi imali ničeg lepog da se sete iz detinjstva“, rekla je Blagojevićeva.

Кnjiga na svojim stranicama ima kju-ar kodove u kojima se kriju video-zapisi razgovora sa grčkim domaćinima titlovani na srpski jezik, ali i iskustva tadašnje djece, a sada ljudi u kasnim tridesetim i četrdesetim godinama.

Na ovogodišnjem 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga Republika Srpska biće predstavljena sa 134 naslova na 47 promocija koje će biti održane od 21. do 26. oktobra u sali „Vasko Popa“ i na štandu Predstavništva Republike Srpske u Srbiji – hala 2, nivo A, a u sklopu štanda predviđen je i prostor za prodaju knjiga u organizaciji Udruženja izdavača Republike Srpske.

Reprezentativno predstavljanje knjiga koje su izdavači i autori iz Republike Srpske objavili između prošlogodišnjeg i ovog beogradskog sajma, organizovalo je, kao i svih trinaest do sada, Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji.