Ovogodišnju jubilarnu svečanost povodom 30 godina Republike Srpske i dana u kojem je proglašen prvi Ustav Republike Srpske, Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji organizovalo je 28. februara u Starom dvoru, u Skupštini grada Beograda.
Svečanosti su prisustvovali i govorili predsjednici narodnih skupština Srbije i Srpske Ivica Dačić i Nedeljko Čubrilović, a na tematskoj tribini pod nazivom „30 godina od donošenja prvog Ustava Republike Srpske: Slovom Ustava protiv zloduha ukidanja Republike Srpske“ govorili su: prof. dr Darko Tanasković, prof. dr Radomir V. Lukić, Živadin Jovanović, prof. dr Nenad Kecmanović, Siniša LJepojević, prof. dr Predrag Ćeranić, Aleksandar Pavić, prof. dr Srđan Perišić, i Đuro Bilbija.
Svečanost je počela obraćanjem šefa Predstavništva Republike Srpske u Srbiji Mlađena Cicovića, koji je naveo je da je u godini u kojoj slavimo naših prvih 30 godina Predstavništvo pripremilo tri programa: tribinu, prigodnu tv emisiju i knjigu.
„Ovi programi, odražavaju našu želju da u ovom za Republiku Srpsku i Srbe nenaklonjenom vremenu, našu Republiku pokažemo kroz juče, danas i sutra i istaknemo njenu iskonsku okrenutost istini, slobodi i pravdi“.
Cicović je izrazio uvjerenje da dolazi vrijeme striktnog poštovanja svih međunarodnih pravnih dokumenata i ugovora, te da će i Dejtonski sporazum, kao međunarodni pravni dokument, biti poštovan i priman prema onome šta u njemu piše i nikako drugačije.
Istakavši da su Srpska i Srbi odlučni da povrate svoja prava koja joj po Dejtonskom sprazumu pripadaju, naglasio:
„Ali, danas, poslije 30 godina, kad su Republika Srpska i Srbi odlučni da povrate svoja prava i nadležnosti po Dejtonu, odnosno da BiH vrate na izvorni Dejton, optužuju nas da opet radimo protiv Dejtona“, rekao je Cicović i dodao da je „pitanje dana kad će u BiH i Dejtonski sporazum označiti antidejtonskom tvorevinom.
Prema njegovim riječima, Srbi jesu i pokazuju da su dosljedni legalisti, čuvari Ustava i ustavnog poretka te istakao značaj činjenice da je Skupština Republike Srpske usvojila Deklaraciju o ustavnim principima koja je obavezuje da svoj položaj u BiH vrati u stanje određeno Dejtonskim sporazumom.
„A to znači u skladu za Aneksom 4. tog sporazuma koji je Ustav BiH, jer bi samo tako i cijela BiH bila stabilna i prosperitetna“, ocijenio je Cicović.
Predsjednik Skupštine Srbije Ivica Dačić je rekao da je Republika Srpska istorijska, politička i ustavna činjenica, i da njen opstanak i stalni razvoj predstavljaju za Srbiju i njene građane nacionalno i državno pitanje najvišeg prioriteta.
Dačić je naveo da o statusu Republike Srpske mogu da odlučuju samo njeni građani, a ona sama ne može da bude zaobiđena u bilo kakvom dogovoru koji se tiče BiH.
On je rekao da to mora da ponovi, zato što i danas nakon 30 godina postoje namjere i aktivnosti čiji je cilj da Republika Srpska ne bude ono što je opšteprihvaćeno, pa čak i da prestane da postoji.
„I baš zbog toga smo prvi koji će se usprotiviti svakom pokušaju da se naškodi Republici Srpskoj, da se ona zaobilazi kada se donose odluke i da nestane. To nije samo naša obaveza koju smo prihvatili, to je naša želja i naša dosleda državna politika koju ćemo voditi dok postoje i Srbija i Srpska“, rekao je Dačić.
On je rekao da je stvaranje Republike Srpske jedan od najvećih istorijskih događaja za srpski narod u 20. vijeku i da to predstavlja nacionalni i državni prioritet Srbije i srpskog naroda.
Predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske Nedeljko Čubrilović istakao je da je donošenje prvog Ustava Republike Srpske 28. februara 1992. godine imalo sudbinski značaj za Srpsku i srpski narod u cjelini, kako u trenutku usvajanja, tako i danas.
Čubrilović je ukazao da, nažalost, i danas kao i prije 30 godina, ima previše onih koji osporavaju Ustav Republike Srpske, a to znači i pravo srpskog naroda na pravno-političko postojanje, na ravnopravnost sa drugim narodima u BiH i vlastitu državnost.
„Zbog toga se i mi, današnja generacija Srba u BiH, nalazimo pred izazovom borbe za očuvanje Ustava naše Republike, za ustavno djelovanje i ponašanje“, naglasio je Čubrilović.
On je podsjetio da je Skupština Srpske, s ciljem zaštite načela ustavnosti i zakonitosti, samo u proteklih godinu dana donijela više pravnih i političkih akata, od rezolucija, deklaracija, zaključaka, odluka, platformi za pregovore i drugih, s namjerom i u nadi da će njima inicirati dijalog sa ostalim akterima na političkoj sceni BiH, prije svega bošnjačke provinijencije.
Čubrilović je rekao da Republika Srpska hoće da bude i ostane onakva kako je to Dejtonski sporazum definisao i legalizovao.
„Teška je i tužna država u kojoj se morate boriti za elementarno poštovanje ustava, njegovu zaštitu i provođenje. A današnja BiH je upravo takva“, dodao je Čubrilović.
Prvi učesnik tematske tribine bio je diplomata Darko Tanasković, koji je ocijenio da je tokom protekle tri decenije postojanja Republike Srpske došlo do bitnog pomjeranja u međunarodnim odnosima na globalnom planu, što se neminovno odražava i na regionalnom nivou, te da bi uvriježeni pojam „međunarodna zajednica“, kada se govori o djelovanju protiv Srpske, trebalo zamijeniti terminom „dio međunarodne zajednice“.
„Kao što nije preporučljivo koristiti se nazivima `Kosovo` i `Bosna` za Kosovo i Metohiju i BiH, a takva se upotreba neosetno odomaćila, u vezi sa stranim pristupom i delovanjem prema BiH i Republici Srpskoj, kad se misli na međunarodne aktere koji deluju protiv interesa Republike Srpske i srpskog naroda, sistematski bi naziv `međunarodna zajednica` valjalo precizirati i govoriti, pisati `deo međunarodne zajednice`, a `međunarodna zajednica` isključivo onda kad se ona podrazumeva u celini“, smatra Tanasković.
Bivši ministar spoljnih poslova SR Jugoslavije Živadin Jovanović ocijenio je da je u toku globalna svjetska revizija i da su se na udaru našle zemlje koje su u svjetskim ratovima podnijele najveće žrtve.
„I mi smo ovde svedoci masovnih revizija. Ko su bile ustaše, ko su bili nacisti? Pokušava se revizija Dejtonskog sporazuma, Rezolucije 1244, revizija Podgoričke skupštine“, ukazao je Jovanović.
Prema njegovim riječima, ono što je zajedničko svim tim revizijama je njihov antisrpski karakter.
„Prijatelji srpskog naroda i Republike Srpske danas su daleko brojniji i uticajniji nego u bilo kom periodu od osnivanja Republike Srpske do danas. Rusija i Kina, globalne sile, stalne članice Saveta bezbednosti, snažno podržavaju poštovanje i doslednu primenu Dejtonsko-pariskog sporazuma, podržavaju napore Republike Srpske i njenog rukovodstva da očuvaju sve svoje nadležnosti u skladu sa Dejtonskim sporazumom i svojim ustavom. Svesni su da su nastojanja zapadnih centara moći da se Republici Srpskoj oduzmu ustavne nadležnosti, na jednoj, kao i da se Srbiji, kršenjem rezolucije SB 1244 oduzme pokrajina Kosovo i Metohija, delovi iste antisrpske strategije širenja NATO, na čelu sa SAD, na Istok, ka zapadnim granicama Rusije, a preko Evro-Azije, i ka zapadnim granicama Kine. Ogroman, principijelni značaj ima zajednička akcija Rusije i Kine da se odbije pokušaj imenovanja Visokog predstavnika zaobilaženjem Saveta Bezbednosti UN“, istakao je Jovanović.
Profesor Nenad Kecmanović poručio je da bi se istorija Republike Srpske mogla posmatrati i kao istorija borbe za ustavnost i zakonitost. On je naveo da je Srpska dijelom nastala i kao srpski odgovor na kršenje odredbe o „Savjetu za nacionalnu ravnopravnost“ u Skupštini SR BiH.
„Na danonoćnom zasjedanju sa 14. na 15. oktobar 1991. godine koalicija polumjeseca i šahovnice nadglasala je srpske poslanike. Kao odgovor, formirali su Skupštinu srpskog naroda, održali plebiscit, proglasili Republiku, te kao krunu svega i Ustav Republike Srpske. Ovaj prvi Ustav nije prestao da važi u Dejtonu, nego je prilagođen pojedinim odredbama Dejtonskog sporazuma“, podsjetio je Kecmanović.
Prema njegovim riječima, tako je uspostavljen kontinuitet, koji nije prekinut ni kasnijim antiustavnim nasiljem visokih predstavnika i inostranih sudija jer, kako je naglasio, narod u Srpskoj i njegovi predstavnici nisu tokom minulih decenija zaboravili šta im je bespravno oduzeto i vodili su političku borbu da oteto vrate.
Profesor Radomir Lukić rekao je da se u odnosu na okolnosti u kojima je prije 30 godina donesen Ustav Republike Srpske, mnogo toga promijenilo u regionu, ali ne i u BiH.
„U BiH je zapravo na djelu zahtjev za unitarnom državom, za centralizacijom svih funkcija, sa nadležnosti entiteta na zajednički nivo“, rekao je Lukić.
Prema njegovim riječima, mnogobrojni strani akteri političkog i ekonomskog života u BiH olako, neumno i nekritički plitko dijele takve ideje sa bošnjačkom elitom i Bošnjacima.
„Tome se od samog početka protive Srbi, koji su ne samo stvorili nego uprkos brojnim teškoćama i žrtvama očuvali Republiku Srpsku, a u potonje vrijeme i Hrvata koji su kasno uvidjeli svoje zablude iz proteklih nešto više od 30 godina kada su u pitanju suštinski odnosi sa Bošnjacima“, istakao je Lukić.
„Ovaj Ustav je nastao kao rekacija, kao odbrana na potpuno proizvoljno, samovoljno tj. arbitrarno mišljenje broj 4 tzv. Badinterove komisije, koja je samostalno odlučila, bez ikakvog uporišta u pravu SFR Jugoslavije ili međunarodnom pravu, da Bosna i Hercegovina može dobiti državnu samostalnost i nezavisnost ako organizuje referendum o tome, na kome će građani odlučivati bez obzira na svoju nacionalnu ili manjinsku pripadnost, sa ciljem da se spriječi njegovo održavanje, a nastave pregovori pod posredništvom J. Kutiljera u okvorima Konferencije o Jugoslaviji… NJegov smisao, nacionalna ravnopravnost i odbijanje pravne i političke minorizacije Srba u Bosni i Hercegovini, tj. pretvaranje Srba od konstutivnog naroda u nacionalnu manjinu (kao što je to učinjeno Srbima u Hrvatskoj)- je i dalje relevnatan za današnje vrijeme“, naveo je Lukić.
Politički analitičar Aleksandar Pavić je rekao da Srbima treba da služi na čast što su praktično ostali jedini narod u Evropi koji nije odustao od svojih nacionalnih interesa, a uz poštovanje međunarodnog prava.
Prema njegovim riječima, u BiH se ponovo vratio jezik „ogoljene sile“ iz 90-tih.
„Predstavnik EU u BiH zapretio je, govoreći o tome šta će se desiti ako se BiH ne pridruži sankcijama protiv Rusije, rečima `Imamo šargarepu, ali imamo i štap`“, naveo je Pavić.
Pavić je rekao da oni koji su sada doprinijeli da se ne poštuje Minski sporazum između Rusije i Ukrajine 30 godina razgrađivali sistem međunarodnog prava i uvodili pravila Zapada u ovom regionu.
„Zato se ne poštuju mirovni sporazumi i sad Republika Srpska brani Dejtonski sporazum, Srbija je jedina koja se pridržava Kumanovskog i Briselskog sporazuma. To je vrlo indikativno dokle smo došli“, ocijenio je Pavić.
Profesor Predrag Ćeranić je rekao da vjeruje da će rukovodstvo Republike Srpske imati snage i mudrosti da sačuva Srpsku u kompleksnim vremenima i nemirnim godinama.
On je podsjetio da su nepovoljna politička klima u BiH i stalni pritisci i opstrukcije iz Sarajeva nagnali srpskog člana Predsjedništva BiH Milorada Dodika da pokrene inicijativu o vraćanju otetih nadležnosti Republici Srpskoj, kao i institucija, među kojima je po Dejtonskom sporazumu i obavještajna služba.
„Neposredno nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma, Republika Srpska je imala ingerencije, ali su one vremenom uz velike pritiske oduzimane i prenešene na nivo Bosne i Hercegovine. Tako je Republika Srpska ostala bez obavještajne službe i svoje vojske. Paralelno s tim na nivou BiH stvorene su Oružane snage BiH, Obavještajno-bezbjednosna agencija BiH, Granična policija BiH, Agencija za istrage i zaštitu BiH (SIPA) i pravosudne institucije, koje takođe ne postoje u Ustavu BiH – Tužilaštvo i Sud BiH. Praksa je pokazala da pomenute institucije nisu stvorene kako bi se povećao nivo bezbjednosti u BiH, već da su potpuno ispolitizovane i bile u funkciji Stranke demokratske akcije (SDA), najveće političke partije Bošnjaka, bosanskih muslimana. Vršene su velike zloupotrebe Obavještajne agencije BiH koja je primjenjivala najteže metode rada prema nosiocima vlasti u Republici Srpskoj, iako je njena ustavna uloga sasvim drugačija – Obavještajna agencija treba da štiti ustavni poredak BiH, znači i institucije Republike Srpske…Trenutno je u toku je velika politička borba. Srpskoj inicijativi se protivi političko Sarajevo, ali i SAD i Velika Britanija. Republika Srpska nije usamljena. Ima snažnu podršku dviju stalnih članica Savjeta bezbjednosti UN – prvenstveno Rusije i Kine. Odlučnost organa vlasti Srpske da zaštiti Dejtonski sporazum i sva prava koja Republici Srpskoj po tom sporazumu pripadaju je jako velika“, rekao je Ćeranić.
Publicista Đuro Bilbija saglasio se da je u toku sveopšta revizija i da su se na njenom udaru našli slobodoumni narodi, kakav su srpski i ruski.
On je rekao da je već sad jasno da nakon sukoba u Ukrajini svijet više nikada neće biti isti i da je uvjeren da će i ruski i srpski narod izdržati sve udare.
„Turska poslovica ukazuje da pametna ptica – kad duva vetar – radi samo jedno: maše krilima dok ne uhvati vazdušnu struju, a onda samo drži krila raširenim. „Nova era“ srpskoj ptici nudi bar trećinu takve mogućnosti. Utoliko pre što je Rusija na korak od pobede u drugom (ili trećem) hladnom ratu. I što – rame uz rame sa Kinom – nastupa sa Putinovim sloganom: Dobro ne sme biti bespomoćno i nenaoružano, Dobro mora biti u stanju da brani samo sebe. Rusko i kinesko Dobro već je zaštitni zid i za međunarodno pravo i obe srpske države. Povoljna okolnost je i to što je predsednik Vlade Rusije, Mihail Mišustin, na sednici Saveta za nacionalnu bezbednost, na kojoj je pala odluka da Moskva pređe Rubikon priznanja nezavisnosti donbaskih republika, bez i najmanjeg kolebanja raportovao: da je Rusija potpuno spremna da se suoči sa novim američkim i EU-sankcijama“, rekao je Bilbija.
Govoreći o geopolitičkim odnosima u svijetu i poziciji Republike Srpske, profesor geopolitike Srđan Perišić je ocijenio da konflikt u Ukrajini pokazuje da je svijet podijeljen na dva dijela i da Srbi moraju jasno reći gdje će i na koju stranu.
Prema njegovim riječima, rat u Ukrajini je rat Rusije i Zapada.
„Put Srpske u povratku njenih otetih nadležnosti poklapa se sa globalnom krizom u odnosima Rusije i Zapada“, naveo je Perišić.
Prema Perišićevoj ocjeni, Srbija i Srpska treba da budu na strani sila koje zastupaju tradicionalne vrijednosti i podržavaju njihove interese, a to su Rusija i Kina.
„Ako neko u Beogradu ili u Banjaluci pokuša da se dogovori sa Zapadom, od toga neće biti ništa, jer oni ne poštuju ni Dejtonski sporazum niti Rezoluciju 1244 o Kosovu i Metohiji. Ukoliko mi sami budemo pregovarali sa njima, oni to neće ispuniti“, rekao je Perišić.
Siniša LJepojević je rekao da je prošlo 30 godina i zapitao se: „Kako je bilo na početku i kako je sada? Velika je razlika. I ta razlika, uprkos svemu, daje i snagu i nadu“.
On je rekao da je prije 30 godina Republika Srpska uz tadašnju Saveznu Republiku Jugoslaviju bila praktično sama na vjetrometini te nastajuće istorije.
„Vrijeme je, međutim, učinilo svoje. Na samom početku prije 30 godina unutrašnje političko i strateško jedinstvo je bilo nesalomljivo. Ali vremenom političko jedinstvo je počelo da se osipa, lomi se, ali jedinstvo naroda okupljeno na ideji Republike Srpske je i dalje ostalo nesalomljivo. Ta unutrašnja politička dinamika bi se generalno mogla smatrati i kao dio procesa političkog sazrijevanja ali sumnju budi utisak da njen cilj, smisao, nije sazrijevanje nego ugrožavanje vitalnih interesa Republike Srpske i srpskog nacionalnog korpusa. Na tu unutrašnju političku dinamiku u najvećoj mjeri je uticao strani faktor, tačnije kolektivni Zapad predvođen Amerikom koji Bosnu i Hercegovinu uporno nastoji da zadrži kao svoju koloniju.
LJepojević je rekao da danas, poslije tri decenije, „Republika Srpska ne samo da je opstala nego nije više sama. Pored Srbije uz nju su ne samo dvije velike zemlje i sile, Rusija i Kina, nego i jedan broj zemalja takozvanog kolektivnog Zapada i brojne zemlje takozvane tihe većine.“
Među brojnim uglednim zvanicama i gostima iz Republike Srpske, Srbije i regiona, tribini su, između ostalih, prisustvovali ministar za evropske integracije i međunarodu saradnju Republike Srpske Zlatan Klokić, ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske Boris Pašalić, ministar energetike i rudarstva Republike Srpske Petar Đokić, ministar uprave i lokalne samouprave Republike Srpske Senka Jujić, ministar unutrašnjih poslova Republike Srpske Dragan Lukač, ministar privrede i preduzetništva Republike Srpske Vjekoslav Petričević, ministar saobraćaja i veza Republike Srpske Nedeljko Ćorić, potpredsednik Narodne Skupštine Republike Srpske Denis Šulić, ministar za ljudska prava i izbjeglice BiH Miloš Lučić, poslanik u Parlamentarnoj skupštini BiH Nenad Stevandić, državni sekretar u Ministarstvu spoljnih poslova Republike Srbije Nemanja Starović, pokrajinski sekretar za finansije Pokrajinske vlade APV Smiljka Jovanović, direktor Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica Milorad Kojić, direktor uprave za saradnju sa crkvama i verskim zajednicama Vladimir Roganović, v.d. pomoćnika direktora Uprave za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu Nikolina Milatović-Popović, pomoćnik gradonačelnika grada Beograda Andrej Mladenović…
Povodom obilježavanja 30 godine Republike Srpske i 28. februara, dana u kojem je usvojen njen prvi Ustav Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji pripremilo je i dokumentarnu TV emisiju pod nazivom „U srcu velika moja Republika“ koja je istog dana, 28. februara, emitovana na Radio-televiziji Republike Srpske i brojnim regionalnim i lokalnim televizijskim stanicama u Srbiji. Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji ovom emisijom želi da našu javnost podsjeti na okolnosti u kojima je napisan i usvojen prvi Ustav Republike Srpske… Kroz izjave naših sagovornika, među kojima su i autori „Istorije Republike Srpske“, ispričali smo priču o našem Ustavu, priču o suštini borbe srpskog naroda u Bosni i Hercegovini za slobodu koju već trideset godina uživa u svojoj državi, našoj Republici Srpskoj.
Takođe, ovim povodom pripremljena je i knjiga „Republika Srpska – država po Dejtonskom sporazumu“, koja je bila uručena učesnicima i gostima tribine, a biće proslijeđena i svima onima u Srpskoj i Srbiji kojima je Republika Srpska u srcu. Knjiga postupno i analitički pokazuje nastojanja naroda i rukovodstva Republike Srpske da na pravu i istini zasnivaju svoj put i način povratka nadležnosti koje su Republici Srpskoj na prevaru otimane i protivustavnim zakonima i uredbama oduzimane. Povratkom oduzetih nadležnosti Republici Srpskoj bi i Bosna i Hercegovina bila sačuvana, zasnovana na Dejtonskom sporazumu, a ne na trenutnom raspoloženju i političkoj sili zalutaloj iz ranijih vremena u današnji multipolarni svijet.
Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji svake godine, počev od 2015, svečano obilježava Dan Republike Srpske i 28. februar – dan u kojem je proglašen prvi Ustav Republike Srpske (1992). Prethodnih godina tog datuma je u Skupštini grada Beograda bio organizovan svečani prijem kojem su prisustvovali najviši zvaničnici i predstavnici institucija Srpske i Srbije, kao i drugi ugledni gosti. Zbog nepovoljne epidemiološke situacije, ove godine je izostao tradicionalni svečani prijem, ali je Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji na ovaj način, sa manje zvanica, ali svečano i dostojanstveno obilježilo svoj jubilej – 30 godina Republike Srpske i 30 godina njenog prvog Ustava.0