U organizaciji informativno-političkih portala „Sve o Srpskoj“ i „Fakti“, uz podršku Predstavništva Republike Srpske u Srbiji, u srijedu, 2. aprila, u Beogradu je održana tematska tribina pod nazviom „Srpska se brani Ustavom“.

U radu tribine učestvovali su: Vladislav Jovanović, Darko Tanasković, Živadin Jovanović, Nenad Kecmanović, Aleksandar Vranješ, Aleksandar Pavić, Aleksandar Raković, Vinko Pandurević, Goran Petronijević, Srđan Perišić i Nebojša Malić.  Uvodnu riječ u ime organizatora i Predstavništva Republike Srpske u Srbiji imao je Mlađen Cicović, šef Predstavništva, a razgovor je moderirao Đuro Bilbija, urednik portala „Sve o Srpskoj“ i „Fakti.“

Šef Predstavništva Republike Srpske u Srbiji Mlađen Cicović rekao je da Republici Srpskoj treba vratiti ustavne nadležnosti i upostaviti potpuno dejstvo Ustava BiH, te istakao da je jedini put u normalnost puno poštovanje Dejtonskog sporazuma i Ustava.

Cicović je rekao da je BiH zasnovana na Ustavu moguća samo ako se Srpskoj i Federaciji BiH vrate sve oduzete nadležnosti i prava, a zajednički organi privedu poštovanju Ustava.

On je istakao da Republika Srpska nema ni snage ni mogućnosti da pravno razorenu BiH dovede „k poznaniju prava“, ali ima i snage i mogućnost da Ustav Republike Srpske očisti od svih nametnutih amandmana i vrati nadležnosti koje su joj oduzete.

Cicović je rekao da bi ozdravljenje BiH trebalo početi ukidanjem „prava“ stranaca u institucijama BiH i stvaranjem uslova za razgovor i dogovor konstitutivnih naroda i entiteta u BiH.

„Umjesto da se tri naroda i dva entiteta sami dogovaraju, nadvladala je ljudskom umu neshvatljiva želja političkog Sarajeva da u BiH stranci određuju i naređuju šta će i kako da se radi“, naveo je Cicović.

On je rekao da je to dostiglo strašni nivo političkog progona i to prvo predsjednika Republike, pa predsjednika Narodne skupštine i premijera, trojice najodgovornijih rukovodilaca u Republici Srpskoj u kojoj je sloboda iznad nelegalnog visokog predstavnika.

Cicović je naveo da je sudska farsa podignuta na nivo međunarodne bruke da neizabrani i nelegalni progone legalne, demokratski izabrane predstavnike naroda osporavajući im i osnovna ljudska prava.

„Poslije svega što je u BiH izmišljeno i izvitopereno sa namjerom što uspješnijeg pravnog nasilja nad Republikom Srpskom, jedini put u normalnost, u pravno uređenu i slobodnu državu je povratak na puno poštovanje Aneksa četiri Dejtonskog sporazuma koji je Ustav BiH“, ocijenio je Cicović.

On dodaje da je BiH vjerovatno jedina država na svijetu u kojoj nametnuti zakoni, odluke i uredbe nisu u skladu sa Ustavom, nego su i jače i značajnije od njega.

Cicović ukazuje da su visoki predstavnici Ustav Republike Srpske više od dvije decenije mijenjali nametnutim amandmanima, pozivajući se na nepravnu izmišljotinu poznatu kao „bonska ovlaštenja“, te intervencionizmom dijela međunarodne zajednice.

To je, rekao je Cicović, rađeno i preko Ustavnog suda BiH i stranih sudija koji u njemu sjede, najčešće odlukama donesenim preglasavanjem čak dva od tri konstitutivna naroda.

On je dodao da će sabornost i jedinstvo dati odgovore na iskušenja pred kojima se Srpska nalazi.

Nekadašnji ministar spoljnih poslova SR Jugoslavije Vladislav Jovanović rekao je da donošenje novog ustava Republike Srpske u novonastalim okolnostima predstavlja odbrambeni akt, a ne napad na status kvo u BiH, koji je decenijama bio na štetu srpskog naroda.

„Za Republiku Srpsku je sada najvažnije da sačuva mir, ne naseda na provokacije, insistira na integralnom poštovanju i primeni Dejtonskog mirovnog sporazuma i ne dozvoli da se on više ni za jotu podriva“, rekao je Jovanović.

On je naveo da je potezima nelegitimnog visokog predstavnika i pravosuđa BiH napadnuto pravno i političko biće Republike Srpske, te da se osporavaju njeno osnivanje i Ustav koji su bili nužna odbrana Srba u BiH.

„Sada bi oni hteli da se ospori Republika Srpska, a način je da se eliminišu najviše političke ličnosti. To je ratnički poklič koji nema nade da naiđe na podršku u međunarodnoj javnosti“, rekao je Jovanović.

On je istakao da je rukovodstvo Republike Srpske demokratski izabrao narod i niko ne bi smio da sudovima smjenjuje te ljude.

„Sud se ubacuje u politiku i tako razara nežno i rušljivo tkivo u BiH“, rekao je Jovanović.

Nekadašnji šef diplomatije SR Jugoslavije Živadin Jovanović rekao je da, osim donošenja novog ustava, treba ojačati sinergiju djelovanja Srbije i Srpske na diplomatskom polju i usmjeriti se ka suverenističkom bloku u Evropi.

On je naveo da Srpska treba taktički i suštinski nuditi unutrašnji i spoljni dijalog, nastaviti diplomatsku inicijativu i pored Rusije nastaviti intenzivan kontakt sa administracijom američkog predsjednika Donalda Trampa.

Jovanović je rekao da je visoki predstavnik u BiH, a posebno nelegitimni Kristijan Šmit, davno prevaziđena kategorija, te da su aktuelna dešavanja u BiH posljedica „trzaja pipaka `duboke države` u Evropi koji se ne mire sa novom realnošću“.

„`Duboka država` se najviše boji mira i razgovora predsednika Rusije Vladimira Putina i SAD Donalda Trampa o Ukrajini, pa zato zaoštrava situaciju na Balkanu. Srpska treba da ide ka novom ustavu, ali težište treba da joj bude na intenzivnom dijalogu sa svima“, rekao je Jovanović.

On je naveo da ostaci bivših politika čine sve da održe svoju poziciju na Balkanu, te da je otuda i pritisak na Kosovo i Metohiju i dramatično bacanje rukavice u lice srpskog rukovodstva i naroda u Srpskoj.

„Sreća za Srbe je što se pojavljuju snage razuma koje žele da se stvari rešavaju na pravedniji način i uz poštovanje međunarodnog prava“, rekao je Jovanović.

Bivši diplomata Darko Tanasković poručio je da Republika Srpska treba da donese novi ustav koji će imati veliku ulogu i postojati kao jak adut da Srpska ni u čemu nije narušila Dejtonski mirovni sporazum, ali da istovremeno mora da radi na unutrašnjem jedinstvu i jačanju podrške ozbiljnih partnera u svijetu.

Tanasković je ukazao da su institucionalni stubovi Republike Srpske ugroženi u okolnostima kada je u toku jedna ozbiljna prekompozicija u međunarodnim odnosima, te da je od donošenja samog ustava važnije da se pokuša ostvariti unutrašnje jedinstvo u Srpskoj i da se nađu ozbiljni partneri u svijetu.

„(Predsjednik Republike Srpske Milorad) Dodik preuzima važne korake u tom smeru, čujem uspešno“, rekao je Tanasković.

On je upozorio da je najveća i najopasnija slabost Republike Srpske nepostojanje unutarsrpskog jedinstva, odnosno opredjeljivanje dijela srpskih političkih snaga za kolaboraciju sa onima koji teže eliminisanju najveće stranke srpskog naroda (SNSD) iz političkog života i odlučivanja na nivou BiH, te da tu ustav Republike Srpske nije ni od kakve pomoći.

U osvrtu na potjernicu koju je Sarajevo zatražilo od Interpola za Dodikom i predsjednikom Narodne skupštine Republike Srpske Nenadom Stevandićem, Tanasković je rekao da je ovaj progon eminentno politički.

Profesor emeritus Nenad Kecmanović rekao je da se tribina „Srpska se brani Ustavom“ održava u okolnostima kada je pitanje „biti ili ne biti“ za Republiku Srpsku kada je protektorat posegao za njenom demokratski izabranom vlašću i njenim vlasništvom nad javnim dobrima. Iz Sarajeva je raspisana potjernica za najvišim rukovodstvom pod optužbom za državni udar. Dodik je zatražio pomoć globalno uticajnih i moćnih prijatelja u Izraelu i Rusiji i vidljivo je da Republika Srpska nije prepuštena sama sebi.

Kecmanović je istakao da ne treba sumnjati u globalni uticaj Izraela sa kojim Srpska ima izuzetne odnose, kao ni u moć Rusije iz koje su juče poslate važne poruke, te da ništa manje važna nije bratska podrška matice, koja se ogledala i u reakcijama zvaničnika Srbije na informaciju da je zatražena potjernica za najvišim rukovodiocima Srpske.

On je rekao da i Zapad i Bošnjaci smatraju da je za neutralisanje Republike Srpske važan izostanak podrške Srbije, te da je i ministar unutrašnjih poslova Federacije BiH Ramo Isak nedavno rekao da su Dodik i predsjednik Srbije Aleksandar Vučić dvoglava aždaja.

Kecmanovića je podsjetio da je još i Alija Izetbegović poručivao da će „BiH biti mirna kada Srbija bude slaba“, čega se drže njegov sin Bakir Izetbegović i istomišljenici, za koje su, kako je rekao, zlo i novosadska djeca u Sarajevu.

„Bošnjaci se uzdaju da su natpolovična većina, što je za njih osnova za dominaciju, ali kada se suoče sa činjenicom da su Srbi jedan narod i da ih moraju računati u zbiru onda im nije svejedno. Zbog toga im toliko smeta i Svesrpski sabor i Deklaracija“, rekao je Kecmanović.

On je naveo da su Dodik i lider francuske desničarske stranke Nacionalno okupljanje Marin Le Pen dio istog mehanizma da se montiranim političkim sredstvima eliminišu nepodobni lideri, ali da je izvjesno da se mnogo toga u svijetu mijenja i da Srpska danas ima podršku moćnih.

Ambasador BiH u Srbiji Aleksandar Vranješ izjavio je da EU, predvođena Njemačkom i uz partnerstvo Velike Britanije, gradi novu političku platformu za BiH, koja predviđa prenošenje nadležnosti i projekat centralizacije BiH kroz evropske integracije i zanemarivanje volje srpskog naroda u Republici Srpskoj, ali zanemaruje da Srpska već ima spreman odgovor na ovaj scenario.

Vranješ je naveo da „briselska supervizija“, pod patronatom Londona, Berlina i Brisela, predviđa koaliciju bošnjačke „trojke“-HDZ i probosanske trojke iz Republike Srpske.

„Time se postiže zaobilaženje srpske izborne volje, prohodnost zakona po nalogu EU, nova unitarizacija i prenošenje nadležnosti pod oblandom EU-integracija, održavanje u životu probosanske trojke iz Srpske, umanjivanje autonomije Srpske i na kraju zaobilaženje (lidera SNSD-a Milorada) Dodika i SNSD-a sve do 2026. godine“, rekao je Vranješ.

On naglašava da bošnjačka „trojka“ prati uputstva iz Londona, Berlina i Brisela, i smatra da SAD više nije oslonac za projekat centralizacije BiH, pa se fokus pomjera na evorpske integracije kao novu platformu za prenošenje nadležnosti u BiH.

Prema njegovim riječima, očekuje se da partneri iz Republike Srpske budu kooperativni na planu evorpskih integracija, dok će reformski zahtjevi EU značiti dalje razvlašćivanje Srpske i jačanje državnosti BiH.

On je rekao da su im za ostvarenje ovog cilj potrebni preduslovi od kojih je jedan promjena strukture vlasti na nivou BiH, kako bi obezbijedili prohodnost odluka i zakona po zahtjevima EU.

Sve to, naveo je Vranješ, treba da bude završeno u ovoj godini kako bi se rezultati vidjeli prije izbora 2026. godine, jer će u suprotnom „trojka“ doživjeti veliki pad.

Vranješ kaže da HDZ i njen lider Dragan Čović slijede uputstva na liniji Brisel–Zagreb–Mostar, koji su im, ukoliko okrenu leđa Dodiku i SNSD-u, obećali obezbijediti bolju hrvatsku političku poziciju, prije svega kroz usvajanje Izbornog zakona.

On je dodao da je hrvatski premijer Andrej Plenković uvjerio Čovića da će „trojka“ i srpska opozicija glasati za Izborni zakon u Parlamentarnoj skupštini, te da će glasovi stranih sudija u krnjem Ustavnom sudu BiH biti na strani Izbornog zakona, ukoliko član Predsjedništva Željko Komšić pokrene apelaciju.

„Time bi bio usvojen asimetrični izbor članova Predsjedništva, što bi bilo prihvatljivo i srpskoj opoziciji u Parlamentarnoj skupštini BiH. To sve je dovoljno da Čović napravi zaokret u odnosu sa Dodikom. HDZ smatra da će se time preglasavanje i majorizacija Hrvata okončati, što će dovesti do velikog pomirenja sa Bošnjacima i ponovnog vezivanja zastava u FBiH“, smatra Vranješ.

On je naveo da srpska opozicija oličena u krhkoj koaliciji SDS-PDP i predsjednik Liste za pravdu i red Nebojša Vukanović, posmatra ovu krizu kao priliku da dođe na vlast, jer posljednja istraživanja pokazuju da ove stranke doživljavaju dodatni pad rejtinga i povjerenja.

Vranješ je naveo da je njihova avantura sa „trojkom“, u kojoj treba da odigraju ulogu političkih ikebana, posljednja slamka za koju se hvataju, prije kompletnog političkog kolapsa koji im slijedi.

Vukanovićev potencijalni izbor za ministra bezbjednosti u Savjetu ministara bi, kaže Vranješ, poslužio za kvorum u Savjetu ministara u slučaju kada bi ministri SNSD-a napusitli sjednicu zbog tačaka koji nisu u interesu Srpske.

Vranješ je dodao i da bi njihovi poslanici u oba doma Parlamentarne skupštine BiH služili da podržavaju „evropske“ zakone koje bi „trojka“ i HDZ usaglašavali, čime bi srpska opozicija bila dizač ruku, koje bi London, Brisel i Berlin hvalili kao evropske snage iz Republike Srpske.

S druge strane, Vranješ je ukazao na činjenicu da taj plan ima određene manjkavosti, jer se zanemaruje pozicija SAD, i jer se Brisel, Berlin i London uzdaju da Amerika neće imati interesovanja da se uključi u odnose u BiH.

Osim toga, uzdaju se da će im SAD prepustiti inicijativu koju će predstaviti Amerikancima kao ubrzanje BiH na evorpskom putu.

„Zanemaruje se pozicija Rusije i Kine u Savjetu bezbjednosti UN, ali i pozicija Srpske i volja srpskog naroda. Uzdaju se da će moguće sankcije, zatvaranje državnog vrha i potencijalno ekonomsko gušenje, dovesti srpski narod u Srpskoj u situaciju neće imati izbora nego da podrži novu platformu iza koje stoji probosanska trojka iz Republike Srpske“, rekao je Vranješ.

Zanemaruje se, dodao je Vranješ, i pozicija SDA i njihovih sudija Ustavnog suda BiH, koja u svemu vidi priliku da potopi bošnjačku „trojku“ i vrati se na velika vrata 2026. godine.

„Najvažnije što se zanemaruje jeste da Republika Srpska možda već ima spreman odgovor na ovaj scenario i međunarodnu podršku koja će pokvariti planiranje nove koalicije i njihovih evropskih partnera“, naveo je Vranješ.

Politikolog Aleksandar Pavić ocijenio je da su dolaskom Donalda Trampa na čelo SAD Rusima odriješene ruke da mnogo jasnije podrže Republiku Srpsku i to će sigurno učiniti na konkretniji način.On je naveo da je predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik uspostavio kredibilan odnos sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom, sa kojim se sastao 26 puta i sretao kada mnogi nisu smjeli zbog sankcija Rusiji.

Pavić je ocijenio da će pasti u vodu „vođenje rata putem pravnih ili kvazipravnih instrumenata sa ciljem poraza onog ko je postao predmet toga“, jer pravo oružje je jače od onog na papiru, odnos snaga se mijenja, i samo je važno da Srbija i Srpska promjene iskoriste.

„Prvi put u sto godina ovo su nam najpovoljniji politički vetrovi koji duvaju u našem pravcu i bilo bi gore od zločina i velika greška da tu priliku ne iskoristimo. Jako dobro za nas je što Tramp i Putin razgovaraju i dogovaraju se o mnogim stvarima“, rekao je Pavić.

On je naveo da je prisutna i rasprava Mađara i Italijana o tome čija će biti Istra, te ocijeno da bi Hrvati i HDZ trebalo to da imaju na umu u svojim kombinatorikama.

„Prvi put nakon dužeg vremena nam se otvaraju velike šanse. Ne sme da se propusti ova prilika. Beograd i Banjaluka moraju da deluju kao jedan glas sada i nemaju nikakav interes da budu vezani za umirući organizam duboke države u Briselu i evropskim prestonicama. Svako usporavanje našeg jasnog opredeljenja za svet u nastajanju bilo bi štetno po naše ukupne nacionalne interese“, rekao je Pavić.

General Vojske Republike Srpske u penziji Vinko Pandurević ocijenio je da Republika Srpska, uz snažnu diplomatsku aktivnost, treba da zahtijeva poništenje svih odluka Kristijana Šmita i da mu se oduzme „pravo zakonodavnog postupanja“, a za sve to vrijeme da blokira donošenje odluka u institucijama BiH.

Pandurević smatra da sve što su predstavnici srpskog naroda u institucijama BiH prihvatili u skladu sa Ustavom BiH, treba poštovati.

„Treba se boriti za dosljednu primjenu ustavnopravnog poretka koji predstavlja diskontinuitet u odnosu na nekadašnju BiH. Na tim osnovama treba da bude i novi Ustav Republike Srpske“, ocijenio je Pandurević.

Pandurević smatra da vraćanje ustavnih nadležnosti Srpske kroz odluke Narodne skupštine, a bez pokretanja institucionalne procedure na nivou BiH i dijaloga entiteta, neće biti dovoljno za povratak na izvorni Dejton.

On je istakao da Republika Srpska ne smije napuštati „bojno političko polje“ u Sarajevu u Parlamentarnoj skupštini BiH.

Advokat Goran Petronijević izjavio je da je Republici Srpskoj, nakon 30 godina defanzive, treba da se suprotstavi nasilju usvajanjem novog Ustava, koji sigurno ne narušava Dejtonski sporazum.

Petronijević je istakao da zagovornici neoliberalnog globalizma zloupotrebljavaju pravosuđe za eliminaciju suverenističkih lidera.

„Primera političkog progona suverenista kroz krivični progon ima na svim stranama, počev od Donalda Trampa u Americi, preko Marin le Pen, Matea Salvinija, progona AFD-a, Kalina Đorđeskua, Milorada Dodika“, rekao je Petronijević.

„Sve ove procese odlikuje isti modus operandi. Aktivnosti u krivičnom progonu, u izmišljenim političkim procesima uvijenim u krivičnopravnu formu su manje više slične, ili gotovo istovetne, a prati ih hajka neoliberalnih medija“, naglasio je Petronijević.

On je istaakao da  se ovim sudskim procesima na najgrublji način poništava politička demokratija i volja birača u državama u kojima se vode i da se krivično pravosuđe decenijama koristi za eliminaciju političkih protivnika, a da, kada je riječ o Republici Srpskoj, tome se konačno mora suprotstaviti.

„Konačno mora ofanzivno da se deluje, nema druge jer iza ofanzive, kada se pomeri neprijatelj, može doći u najgorem slučaju do kompromisa“, zaključio je Petronijević.

Profesor geopolitike Srđan Perišić ocijenio je da Republika Srpska, u uslovima najvećeg udara na ustavni i politički poredak Republike Srpske i BiH – Dejtonski sporazum, treba da odgovori vraćanjem nadležnosti, potpunim prekidom sa EU i koordinacijom otpora sa Rusijom.

„Svaka kočnica u vraćanju nadležnosti, svako usporavanje ili odustajanje bilo bi označeno kao strah, nesposobnost. To bi ojačalo protivnika i usledio bi novi udar na Srpsku, koji ne bi bio realizovan odmah“, upozorio je Perišić.

On je ocijenio da bi Republika Srpska morala da potpuno prekine odnose sa EU, jer je Unija, kako je naveo, ideološki i geopolitički neprijatelj Srbima, a smatra i da je proces pridruživanja BiH EU vješta metodologija da se Srpska razvlasti i utopi u unitarnu BiH.

Perišić smatra da bi Republika Srpska trebalo da zatraži od Rusije da je zastupa u budućim razgovorima sa SAD u formiranju novog međunarodnog poretka jer smatra da je američki predsjednik Donald Tramp realista u međunarodnim odnosima i priznaje samo snagu protivnika, a tu snagu ima samo Rusija.

On je podsjetio da je i predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik sinoć u Moskvi ravnopravno sjedio za stolom za predsjednikom Rusije, na istom mjestu gdje nekoliko sati ranije bio šef diplomatije Kine, naglasivši da Putin poštuje Srbe.

Politički analitičar i istoričar Nebojša Malić smatra da je velika prednost što srpska strana ima direktni kanal komunikacije i sa Vašingtonom i sa Moskvom.

On zastupa stav da bi u postojećoj situaciji moglo biti kontraproduktivno da se donosi novi ustav Republike Srpske.

U situaciji kada je cijelo rukovodstvo Srpske pod pritiskom i osporava se samo njeno postojanje – a faktori koji to čine objektivno nikada nisu bili slabiji – djeluje mi kontraproduktivno da se donosi novi Ustav, ma kakav on bio, rekao je Malić.

On ističe da je velika prednost ustava iz 1992. je da je on stariji i od Federacije, i od Dejtona, pa čak i od današnjeg ustava Srbije, pa predstavlja temelj koji bi lakše mogao da se brani i odbrani nego nešto potpuno novo.

Istoričar Aleksandar Raković zastupa stav da Republika Srpska više nema drugu opciju osim da usvajanjem novog Ustava uvrsti nadležnosti koje su joj vremenom oduzete da bi se ona utopila u unitarnu BiH.

Stoga je usvajanje novog Ustava Republike Srpske i egzistencijalno i državotvorno pitanje srpskog naroda.

Raković smatra da je veoma važno da Republika Srpska iskoristi četvorogodišnji Trampov mandat za „razdruživanje iz BiH“ i da na tome treba istrajati čak i ako bude dolazilo do toga da neke od srpskih lidera u BiH „ne samo stigmatizuju nego i sankcionišu“.

„Srpska nacionalna ideja je veća od svih nas“, rekao je Raković.

U narednim danima sva autorizovana izlaganja biće objavljena na portalima „Sve o Srpskoj“ i „Fakti“, a potom i u zborniku u zajedničkom izdanju dva informativno-politička portala i Predstavništva Republike Srpske u Srbiji.

Kompletan snimak tribine možete pogledati OVDJE.