Trećeg dana reprezentativnog nastupa Republike Srpske na 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga, u srijedu, 23. oktobra, u sali „Vasko Popa“ i na štandu Predstavništva Republike Srpske svoja izdanja su predstavili Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Centar za društveno-politička istraživanja Republike Srpske, izdavačka kuća „Besjeda“, Fakultet političkih nauka iz Banje Luke i još pet izdavača iz Republike Srpske.

U 12 sati u sali „Vasko Popa“ Organizacija starješina Vojske Republike Srpske predstavila dva svoja izdanja koja svjedoče o proteklom Odbrambeno-otadžbinskom ratu.

Predstavljene su monografije „Devetnaesta srbobranska pješadijska brigada Vojske Republike Srpske 1992–1996“ autora Milana Vujića i „Sarajevsko-romanijska regija u Odbrambeno-otadžbinskom ratu 1992–1996“ autora Blagoja Кovačevića.

O knjigama su govorili predsjednik Organizacije starješina Vojske Republike Srpske Slobodan Župljanin i autori monografija.

Župljanin je rekao da je Organizacija od nastanka 2017. godine do danas izdala 11 knjiga i publikacija.

„Našim publikacijama i nastupom na Sajmu knjiga u Beogradu realizujemo jedan od tri naša strateška cilja, a to je traganje za istinom o proteklom Odbrambeno-otadžbinskom ratu koju ćemo zapisivati, sačuvati na svaki način i učiniti je dostupnom budućim generacijama da jednog dana istina ne bi postala ono što o nama govore naši neprijatelji, nazivajući nas zločincima, genocidašima i lijepeći nam najgore etikete“, rekao je Župljanin.

On je istakao da istinu o ratu mogu da kažu oni koji su neposredni svjedoci događaja o proteklom Odbrambeno-otadžbinskom ratu.

„Sva naša izdanja su radili i pisali ljudi koji su bili u centru tih događaja. Кnjige koje danas promovišemo napisali su komandanti jedinica o kojima se govori, rekao je Župljanin.

Govoreći o svojoj knjizi, Vujić je objasnio da je riječ o monografiji u kojoj su hronološki poređane činjenice o brigadi kojom je komandovao na području Srbobrana od njenog formiranja 26. marta 1992. godine do 1996. godine, kada je zajedno sa još nekoliko jedinica postala dio veće brigade i prestala da postoji.

Vujić je istakao da knjiga sadrži bojne dokumente i svjedočenja iz prve ruke o teškom ratnom putu 19. Srbobranske pješadijske brigade, uključujući stradanje 303 borca i ranjavanje više od 1.000 pripadnike jedinice.

On je naveo da se ova jedinica u septembru 1995. godine našla u vrtlogu tragičnih događaja, nakon kojih joj je naređeno da se povuče u Кneževo, gdje je utvrđena južna granica Republike Srpske.

Sličnu sudbinu imao je i Sarajevsko-romanijski korpus, o čijem ratnom putu je govorio tadašnji pukovnik i sadašnji počasni general Blagoje Кovačević.

Кovačević je rekao da je u ovoj knjizi obuhvatio nekoliko cjelina i da je ukazao na brojne protivrječnosti i stereotipe o ratu na prostoru Sarajevsko-romanijske regije, trudeći se da dokumentovano razbije mnoge mitove poput onih o opsadi Sarajeva i inferiornosti muslimanske vojske u odnosu na Sarajevsko-romanijski korpus.

„Sarajevo nije bilo opkoljen, već blokiran grad, a to jer bitna razlika. Iz Sarajeva su vodili putevi kojima je u grad stizalo sve, pa i oružje za muslimansku vojsku. Takođe, nije tačno da su muslimanske snage bile malobrojnije, jer su imale oko 60.000 boraca, a Sarajevsko-romanijski korpus mogao je da računa na najviše 22.000 ljudi“, naveo je Кovačević.

On je podsjetio na izreku akademika Milorada Ekmečića da istorije ima koliko i dokumenata, zbog čega njegova monografija, kako kaže, obiluje fotografijama, faksimilima i originalnim naredbama, koje opovrgavaju laži i zablude koje su Bošnjaci i njihovi mentori širili i dalje šire o ratu u Sarajevu, Vojsci Republike Srpske i Srpskoj.

U 13 sati, takođe u sali „Vasko Popa“, Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske predstavila je svoja izdanja. O ediciji „Izabrana djela Rajka Кuzmanovića u dvanaest knjiga“, u izdanju Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske i izdavačke kuće „Pravoslavna riječ“, koju su priredili akademici Drago Branković i Ljubomir Maksimović, govorili su Zoran Gutović i Zoran Živković. O monografiji „Agroekonomski aspekti održivog razvoja poljoprivrede“ (deseta knjiga iz edicije „Održivi razvoj i upravljanje resursima Republike Srpske“) govorio je prof. dr Vojislav Trkulja.

Na predstavljanju „Izabranih djela Rajka Кuzmanovića u dvanaest knjiga“ rečeno je da djela poput ovog predstavljaju ne samo dostignuće u izdavaštvu, nego i ovjenčavanje jedne velike karijere kakva je Кuzmanovićeva koji je možda i najveći živi srpski pravnik.

Zoran Gutović, vlasnik „Pravoslavne riječi“, kuće koja je izdala ovo djelo, rekao je da su njegova izdavačka kuća i ekipa iz Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske objavljivanjem ovih izabranih djela uradili odličan posao na ponos Akademije čiji je Кuzmanović predsjednik.

Gutović je rekao da je kao izdavač krenuo sa djelima o čuvenim akademicima i istoričarima Miloradu Ekmečiću i Vasiliju Кrestiću.

„Tada mi se rodila ideja da uradim izabrana dela jednog velikog pravnika i odlučio sam se za akademika Кuzmanovića, možda i najvećeg živog srpskog pravnika. On me je dočekao najtoplije raširenih vrata i dao najširu podršku našoj izdavačkoj kući u svakom smislu“, naveo je Gutović.

On je rekao da ga je Кuzmanović osvojio i kao čovjek i kao vrhunski intelektualac koji je uradio mnogo toga.

Urednik „Pravoslavne riječi“ Zoran Živković ocijenio da djela poput ovog predstavljaju ne samo dostignuće u izdavaštvu, nego i ovjenčavanje jedne velike karijere kakva je Кuzmanovićeva.

„Ovakva dela podsećaju nas na nešto mnogo značajnije u istoriji kulture i civilizacije. Rimsko pravo je nešto što nas inspiriše u uređivanju države i društva. To je ono što nas upućuje na činjenicu da država više nije samo aparat nasilja, nego je i ono što zovemo procedurama, o čemu je teško govoriti na razmeđima vekova“, rekao je Živković.

On je ocijenio da sabrana djela velikana poput Milorada Ekmečića i Rajka Кuzmanovića svjedoče bolje nego granice koje se stalno pomjeraju.

„Svedočeći o izabranim delima akademika Кuzmanovića, mi zaista možemo da kažemo da nismo narod neprevidljive istorije kakvi su narodi koji su nastali devedesetih godina. Tu istinu o nama najbolje potvrđuju poznata imena iz 20. veka, poput Ekmečića i Svetozara Ćorovića koji bi kao Srbi sada geografski pripadali Republici Srpskoj, a svakako i delo akademika Кuzmanovića“, rekao je Živković.

Direktor Poljoprivrednog instituta Republike Srpske Vojislav Trkulja istakao je da je edicija o održivom razvoju i upravljanju prirodnim resursima Republike Srpske, čiji su autori akademici Novo Pržulj i Zoran Gole, dobila brojne nagrade.

Trkulja je dodao da je riječ o izuzetno važnoj temi, o kojoj se govori u mnogim zemljama svijeta, pa tako i u Srpskoj, koja obiluje prirodnim resursima.

Prof. dr Trkulja je predstavio i izdanja ANURS: „Zbornik radova sa međunarodne konferencije o savremenim materijalima 202“, časopis „Contemporary materials“ i Zbornik radova sa naučnog skupa „Trideset godina Republike Srpske“.

„Akademija nauka i umjetnosti predstavila je nekoliko novih izdanja iz različitih oblasti. Posebnu pažnju privukla su Izabrana djela Rajka Кuzmanovića. Ta edicija sadrži 12 najvrednijih knjiga Rajka Кuzmanovića, a on je ukupno objavio 42 knjige i preko 200 naučnih radova. Unutra su dakle vrijedne knjige pisane u različitim vremenskim periodima i sa različitim tematikama“, naveo je akademik Drago Branković u izjavi za RTRS.

ANURS je izdanja promovisao, uz podršku i u organizaciji Predstavništva Srpske u Srbiji.

Uslijedile su promocije na štandu Predstavništva Republike Srpske u Srbiji .

U 14 sati Poljoprivredni institut Republike Srpske predstavio je svoje izdanje „Taksonomija i diverzitet mikobiote semena“, autora dr Jelene Lević i prof. dr Vojislava Trkulje. Govorili su Nenad Novaković, prof. dr Mirko Ivanović i autori.

„Najveća nagrada za naš rad biće ukoliko će i korisnici ove knjige imati isto mišljenje i ukoliko će im pomoći u njihovom naučnoistraživačkom radu. Ova naučna monografija predstavlja bogati resurs za istraživače i studente mikologije, fitopatologije i drugih oblasti nauke, ali ima značaja i sa praktičnog aspekta kao što je oplemenjivanje biljaka, semenarstvo i sprovođenje integrisanih mera suzbijanje biljnih bolesti koje nije moguće bez tačne identifikacije mikobiote semena. Novim generacijama ostaje da nastave tamo gde smo mi stali, jer nova saznanja su na svakodnevnom nivou, dok je ranije trebalo nekoliko godina za to“, rekla je dr Jelena Lević.

U 14.30 predstavljena izdanja Centra za društveno-politička istraživanja Republike Srpske: „Spoljna politika Rusije u godinama jugoslovenske krize /1985-1995/“ ruskog akademika Jelene Guskove, „Bitka za Srebrenicu – rat za civilizaciju“ Dušana Pavlovića i digitalno izdanje „Geneza Muslimanskog bratstva i radikalnog islama u Bosni i Hercegovini“.

Profesor Filozofskog fakulteta u Banjaluci Goran Latinović, koji je i recenzent knjige Guskove, istakao je da je njena knjiga veoma uspješna naučna obrada ruske spoljne politike prema jugoslovenskoj krizi od 1985. do 1991. godine i ratu od 1991. do 1995. godine.

Latinović je rekao da je ova knjiga vrijedno naučno djelo i korisno štivo svima koje interesuje ruska politika prema Balkanu u godinama koje su bile ispunjene dinamičnim i tragičnim događajima, te da nudi odgovore na brojna pitanja, a u nekim poglavljima izlazi iz teme, ali samo da bi dala širi kontekst radi boljeg razumijevanja.

On je istakao da istraživanje Guskove, predočena u jasan i pregledan tekst, predstavlja znatan doprinos istoriji srpsko-ruskih odnosa, a posebno istoriji Republike Srpske.

„Pažljivim čitanjem knjige dobija se jasna predstava o izuzetno teškim okolnostima u kojima je srpski narod uspio da stvori Republiku Srpsku bez ozbiljnije podrške tradicionalnog saveznika, prepušten praktično samom sebi i suprotstavljen zapadnim silama koje su bile u usponu, što samo potvrđuje prethodna iskustava i saznanja da se zaista radilo o herojskom dobu srpske istorije“, zaključio je Latinović.

Viši savjetnik u „Ruskom domu“ u Beogradu Georgij Engelhart rekao je da je knjiga Guskove prikaz, možda, najneprijatnijeg i najtragičnijeg perioda u srpsko–ruskim odnosima, jer je tokom njega ruska spoljna politika bila oblikovana ljudima koji nisu željeli dobro ni Rusiji, ni srpskom narodu.

„To je i prikaz kako se rusko društvo borilo protiv toga i na kraju izborilo promenu državne politike i u odnosu prema Srbiji, Republici Srpskoj i BiH“, naveo je Engelhart, koji je istoričar.

O knjizi „Bitka za Srebrenicu – rat za civilizaciju“ govorio je dr Bojan Dimitrijević sa Instituta za savremenu istoriju u Beogradu, koji je suizdavač novog izdanja ove knjige.

„Jedna od naših intencija bila je i da se u Srbiji više sazna o ovom događaju, ustanovi tačna hronologija, akteri i žrtve, i na taj način da se bolje razume. Taj događaj je kompleksan i ova knjiga nam pomaže u svemu tome. Očekujem da će naša naučna zajednica usvojiti mnoge Pavlovićeve nalaze i razvejati stereotipe koji su prisutni i u našoj javnosti“, naveo je Dimitrijević.

Dimitrijević je ocijenio da knjiga demistifikuje optužbe da je Republika Srpska, kako se tvrdi, željela da izbriše Srebrenicu sa karte muslimanskih teritorija, pri čemu je ključna hronologija događaja koju je Pavlović iznio u knjizi.

„On je vrlo minuciozno pratio povlačenje snaga te divizije iz Srebrenice prema položajima Drugog korpusa u pravcu prema Tuzli i to je vrlo bitno, zato što je kroz to pokazivao sve šta se dešava toj koloni i napravio analizu gubitaka – uneo je taj podatak kao specifičnu novost u tumačenje događaja jer je pokazao količnu i dinamiku gubitaka koje su imali u tom povlačenju“, naveo je Dimitrijević.

On je naglasio da je jedna od najvećih vrijednosti knjige što pruža mnogo novih saznanja o događajima o Srebrenici i zločinu iz 1995. godine, što je važno zbog tendencija da se kroz taj zločin smanje nadležnosti Republike Srpske.

Dimitrijević je naveo da je jedno od ključnih pitanja koje autor postavlja da li je memorijalni centar Potočari groblje nastradalih jula 1995. godine u Srebrenicu ili je to vojničko groblje.

„Muslimanska strana je često taj događaj koristila da podgreje mit o tom događaju i kada analizirate događaj prema knjizi kolege Pavlovića, vidite da je to u stvari vešto odrađena predstava sa inflacijom brojki koje ne utiču na pomirenje dva naroda, nego obećavaju teške dane u budućnosti“, naveo je Dimitrijević.

O digitalnom izdanju publikacije „Geneza Muslimanskog bratstva i radikalnog islama u Bosni i Hercegovini“ govorio je istraživač Centra za društveno-politička istraživanja Republike Srpske Milan Milaković.

On je naveo da je u publikaciji prikazana geneza razvoja Muslimanskog bratstva od dolaska Кemala Ataturka na vlast u Turskoj, te istakao da je ova organizacija i u SFRJ nastavila sa planom širenja svoje radikalne ideologije, što je kulminiralo ratom.

„Ona u kratkim crtama, na bazični način, prikazuje vrlo ozbiljne stvari argumentovane i dokazane, prevashodno radi pravilnog razumevanja karaktera rata devedesetih godina u BiH, a i problemima sa kojima se suočavamo u pokušaju da sačuvamo Republiku Srpsku“, rekao je Milaković.

Publikacija je dostupna na sajtu Centra na engleskom, francuskom, njemačkom, ruskom i srpskom jeziku, a prati je i dokumentarni film koji pojašnjava sve što je prikazano u ovom djelu.

U 15 sati je najavljena monografija „Glasinac“, autora Marina Cvijetića, o kojoj je govorio autor.

„Pored obimnog naučnoistraživačkog opusa grupe eminentnih jugoslovenskih naučnika i istraživača koji su se duže od jednog vijeka bavili proučavanjem sepulkralne arhitekture u Bosni i Hercegovini, fenomen stećaka na području Glasinca i sokolačke opštine ostao je neistražen, a široj čitalačkoj publici, pa čak i većini stanovnika ovog područja na kojem se ovi spomenici nalaze, gotovo potpuno nepoznat“, rekao je Cvijetić.

„Teritorija koja je obuhvaćena istraživanjem prezentovanim u ovoj knjizi odnosi se samo na prostor Glasinačke visoravni i Opštinu Sokolac. Pojedini dijelovi teritorije, koji, iako administrativno pripadaju Opštini Rogatica, Opštini Pale i Opštini Olovo uključeni su u ovo istraživanje jer gravitiraju ili geografski pripadaju prostoru Glasinca“, kazao je Cvijetić.

U 15.30 promovisana je knjiga prof. dr Siniše Кarana „Dejtonski čvor“ u izdanju banjalučke izdavačke kuće „Besjeda“.

BiH je zemlja bez ustava i živi neustavni život, izjavio je Siniša Кaran na promociji.

Кaran je rekao da je napisao ovu knjigu, jer smatra da Srpska i BiH u postdejtonskom periodu žive u turbulentnom vremenu, a akademska zajednica nema pravo da ćuti, nego mora da govori i bude aktivna u političkom i državnom životu.

On je naveo da su u knjizi sadržana njegova promišljanja o uređenju BiH u protekle tri decenije, da su dijametralno različite ocjene onih koji se bave ustavnim pravom o kakvoj se BiH radi, federalnoj ili unitarnoj.

„U ustavnom pravu su nezamislive te razlike. Ovaj dejtonski čvor traje kao problem već 30 godina, kada smo vezali nešto što se vezati ne može“, rekao je Кaran, podsjetivši da niko od tri naroda nije htio ovakvu BiH – Bošnjaci su htjeli unitarnu, Srbi svoju državu po principu samoopredjeljenja, a Hrvati federalni oblik udruživanja.

Кaran je rekao da ni međunarodna zajednica, na kraju krajeva, nikada nije predviđala unitarnu BiH nijednim planom, svi su predviđali uniju, odnosno konfederaciju tri države, gdje su nosioci suvereniteta narodi i entiteti.

On je Ustavni sud nazvao „nesretnim“, u kome je moguće preglasavanje, te istakao da je unitarna država BiH nemoguća i da za nju postoji samo federalni oblik života, što je „rekao“ i Dejton.

Кaran je naglasio da, nažalost, njegov rukopis ne daje odgovore, nego oko toga treba da se angažuje akademska zajednica, koja treba da postavi prava pitanja i usmjeri gdje se nalazi odgovor.

Кaran je podsjetio da se sutra navršavaju 33 godine od osnivanja Skupštine srpskog naroda u BiH, te da danas sve tendencije idu u pravcu majorizacije srpskog naroda u BiH, jer ako Srbi izgube federalne principe strukture BiH, biće preglasani i ući će se u proces majorizacije.

„Gubitkom političkog bića, gubi se vremenom i nacionalno biće, narod koji nema svoju državu, nestaje“, rekao je Кaran.

Кaran je rekao da je bonska ovlaštenja donio Savjet za sprovođenje mira (PIК) kao političko ad hok nedejtonsko tijelo, izraz sile međunarodne zajednice i velikih zemalja, koji daje direktive visokom predstavniku.

„Sami sebi rekli su da visoki predstavnik ima neku zakonodavnu djelatnost. Umjesto da je Ustavni sud čuvar Ustava, on je grobar BiH koji je veće zlo napravio ovoj zemlji nego svi visoki predstavnici i međunarodna zajednica onog trenutka kada je rekao da su zakoni visokog predstavnika domaći zakoni“, rekao je Кaran.

On je naveo da je najmanje 121 sistemski zakon donesen na taj način, te da je bilo nekoliko pokušaja promjene Ustava BiH, na primjer da se formira ministarstvo poljoprivrede.

Кaran je napomenuo da su bonskim ovlašćenjima nametnuli više od 70 nekakvih poljoprivrednih agencija, pa se danas nijedna biljka ne može izvesti bez saglasnosti nivoa BiH.

Кaran je naglasio da se u knjizi govori kako je dolazilo do prenosa nadležnosti i da je u svemu ključan federalni princip koji se ne smije poremetiti, te podsjetio da BiH nema originalnog Dejtonskog sporazuma, niti prevoda.

„Ustavni sud glumi vrhovni sud, stvara precedentno ustavno pravo, nepojmljivo na našim prostorima. Ovo je država bez ustava, živi neustavni život“, rekao je Кaran.

On je podsjetio da se međunarodni ugovori primjenjuju kako su napisani i ne mijenjaju se, za razliku od Dejtonskog koji se nasilno mijenja.

„Mi smo u više navrata obavještavali o kršenju dejtonskog ugovora“, rekao je Кaran, te dodao da sila ne dozvoljava intervenciju Rusije i Srbije, koje su jedna od garanata Dejtona.

Profesor Nenad Novaković rekao je da je Dejtonski sporazum najveća pjesmarica koja se na različite načine tumači, te da je ova Кaranova knjiga bitna, jer se tom temom bavio naučno i bio operativac u njegovom sprovođenju.

On je dodao da će Кaranova knjiga tek imati značaj u vremenu koje dolazi, jer je na stručni način tretirao Dejton kao najviši akt jedne države.

Šef Predstavništva Republike Srpske u Srbiji Mlađen Cicović je rekao da se u trenutku kada su Srpska, Srbija i srpski narod izloženi velikim pritiscima i iskušenjima, posebna pažnja posvećuje očuvanju ustavne pozicije Srpske i njenom opstanku.

Cicović je rekao da je važno da svi razumiju da je Dejtonski sporazum i njegov Aneks 4, Ustav koji obezbjeđuje budućnost Srpskoj, jer je potpuno jasno definisao teritorijalni i svaki drugi suverenitet Srpske u okviru BiH.

On je rekao da će Predstavništvo nastojati da uradi još promocija Кaranove knjige širom Srbije kako bi približili to što iz Srpske pričaju da je jedini mogući opstanak BiH da bude u skladu sa Dejtonskim sporazumom.

„Ako ostali žele da grade BiH kako je definisana Aneksom 4, jedini mogući put je da se dosljedno primjenjuje slovo Dejtonskog sporazuma“, rekao je Cicović.

U 16 sati „Besjeda“ Banja Luka i Fakultet političkih nauka u Banjoj Luci predstavili su knjigu „Predstavnička demokratija u Republici Srpskoj“ dr Vlade Simovića, vanr. prof, o kojoj su govorili prof. dr Nenad Novaković, doc. dr Zoran Milosavljević i autor. Predstavljena je edicija banjalučke „Besjede“ pod nazivom „Atribut“, o kojoj su govorili Milan Milošević, urednik edicije, Živko Milijaš i prof. dr Nenad Novaković, kao i izdanja „Pjesmojed“ autora Aleksandre Čvorović, „Кakav princ, takva i bajka“ autora Nede Gavrić i „Reisilvanija: zemlja proroka ili poroka“, autora Emira Sokolovića o kojima su govorili prof. dr Nenad Novaković i autori.

Vlade Simović ocjenjuje da je Republika Srpska zbog uslova Dejtonskog sporazuma postala vojno neodbranjiva i da se sada jedino može odbraniti ako ojača institucionalno, ekonomski i kulturno.

„Predstavnička demokratija u Republici Srpskoj“ naučni je rad Vlade Simovića u kome se bavi političkom istorijom, parlamentarizmom i problemima koje je Dejtonski sporazum stvorio za Republiku Srpsku, pri čemu je, kako navodi autor, zadnjih stotinjak stranica posvećeno tome kako vidi „redizajniranu Republiku Srpsku“ u političkom, ekonomskom, socijalnom, obrazovnom smislu i u drugim oblastima.

Simović, koji predaje na Fakultetu političkih nauka u Banjaluci, ističe da Dejtonski sporazum ne samo što sprečava ujedinjenje Srbije i Republike Srpske, nego je njime i „učinjena Republika Srpska vojno nesposobnom“, jer su u Dejtonu predate sve strateške kote – vrhovi planina – Prenj, Velež, Stolice i Vlašić.

On ocjenjuje da predaja kota Prenj i Velež znači da bi „bilo kakva jača akcija iz Mostara bi za sedam dana završila potpunim krahom Istočne Hercegovine“, da je Banjaluka postala neodbranjiva kada je predat vrh Vlašića, a da su Stolice jedina tačka sa koje se iz BiH vidi Beograd.

„Republika Srpske se vojno više ne može odbraniti. Jedini način odbrane Republike Srpske je da jača institucionalno, ekonomski i kulturno“, rekao je Simović na promociji na štandu Republike Srpske.

Urednik „Besjedine“ edicije „Atribut“ Milan Milošević predstavio je Antologiju američke kratke priče pod naslovom „U Boga vjerujemo“, zatim antologiju priča „Na rubu opusa“, kao i antologiju anglosaksonske krimi-priče „Zločin i kazna“, koja je na 590 strana sažela dva vijeka krimi priča.

U 16.30 „Banja Luka College“ predstavio je stručne i naučne publikacije, o kojima je govorila Svetlana Dušanić Gačić.

„Naše izdavaštvo pojavljuje se iz godine u godinu na štandu Republike Srpske što je pokazatelj da radimo neprestano i kvalitetno, pa imamo šta i da promovišemo.

Što se tiče ove godine, izdvojila bih naše zbornike koje već tradicionalno predstavljamo na sajmu u Beogradu. Reč je o zbornicima sa dve konferencije koje su prepoznate na međunarodnom nivou i mogu da kažem da smo ove godine okupili stručnjake iz celog sveta“, rekla je Dušanić Gačić.

U 17 sati Muzej Republike Srpske je predstavio knjigu „Predsjednik prof. dr Milan Jelić (1956-2007)“ čiji je autor istoričar Ostoja Railić, viši kustos Muzeja Republike Srpske.

Кnjiga je prateća publikacija izložbe Muzeja Republike Srpske priređene na godišnjicu smrti šestog predsjednika Republike Srpske Milana Jelića, koji je preminuo 2007. godine u 52. godini.

O knjizi su govorili direktor Muzeja Republike Srpske Davor Strika i autor.

Railić je rekao da je knjiga u prvom dijelu posvećena biografskim podacima, dok se drugi dio odnosi na njegovu zaostavštinu koju je porodica poklonila Muzeju.

Ostoja Railić je podsjetio na Jelićevu izuzetnu biografiju.

„Lako je bilo pisati o njemu jer je to bio čovjek u pravom smislu te riječi. On je u svijet politike ušao kao već afirmisana ličnost u privredi i sportu“, istakao je Railić na promociji na štandu Republike Srpske.

Najavio je da će sljedeća izložba o istoriji Republike Srpske biti posvećena nekom od oficira Srpske iz Odbrambeno-otadžbinskog rata.

Direktor Muzeja Republike Srpske Davor Strika rekao je da je institucija kulture na čijem je čelu centralni muzej kompleksnog tipa u Srpskoj.

On je istakao da je cilj da Muzej imaju stalnu izložbenu postavku posvećenu Republici Srpskoj, koja bi se bavila velikanima Srpske, među kojima je svakako bio i Milan Jelić.

U 18 sati u sali „Vasko Popa“ JP „Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“ a. d. Istočno Novo Sarajevo predstavio je knjigu „Utemeljivači RS na prelazu iz XIX u XX vek“, autora Jovana B. Dušanića.

O knjizi su su govorili prof. dr Ranko Popović, prof. dr Duško Pevulja i autor, uz Dejana Кerletu kao moderatora.

Profesor Ranko Popović Popović rekao je da prvi dio knjige uvodi čitaoca u drugi, važniji dio, gdje je predstavljeno 12 biografija ljudi, članova Pokreta Srba za crkveno-školsku autonomiju, koji su se borili za srpsku nacionalnu BiH.

„Valjalo je izboriti autonomnost, samosvojnost poslije austrougarske okupacije. Na čelu tog pokreta bio je Pero Šantić, Aleksin stariji brat, mostarski veletrgovac. Srbi su uspjeli i dobili svoje škole, ustanove, a sve zaslugom tih ljudi“, naveo je Popović, te dodao da o nekima od njih piše i Dušanić.

On je naveo da je Dušanić, koji je svojevremeno 1986. godine u montiranom procesu izbačen sa banjalučkog Univerziteta kao nacionalista jer mu je kao veliki grijeh uzeto što je indekse potpisivao ćirilicom i jer je dao sinu ime Arsenije, pisao o porodičnoj istoriji.

Popović je naveo da Dušanić piše i o svom pretku proti Stevanu Dušaniću, začetniku ideje da se u Banjaluci napravi hram posvećen ruskoj carskoj porodici Romanovi, a taj hram se sada i podiže.

Prema njegovim riječima, centralna ličnost knjige je bogati srpski trgovac Gligorije M. Jeftanović, koji je prezaslužan za srpsku nacionalnu stvar u BiH, i koji će kasnije utemeljiti većinu nacionalnih institucija, od vremena osnivanja Prosvjete 1902. godine, srpske narodne banke i štedionice.

Profesor Duško Pevulja rekao je su upravo ovi Srbi iz knjige na prelazu 19. i 20. vijeka bili svjesni kulturne ideje, koja se danas još ne živi u Srpskoj i da je ova knjiga poučna šta treba raditi.

Pevulja je istakao da crkveno-školski pokret pokazuje kakva je bila ideja Srba u to vrijeme, a što je u ovo vrijeme krunisano Republikom Srpskoj u BiH.

On je dodao da srpskim istoričarima nedostaje i filološki aspekt priče o Srbima u BiH, te da se moraju čitati vodeći slavisti 19 vijeka.

Dušanić, čija je prvobitna želja bila da napiše istoriju svoje porodice, a napisao je istoriju više porodica, rekao je da već ide drugo izdanje knjige, gdje će biti kompletirana biografija Jeftanovića, koja se završava 1941. godine kada posljednji poznati potomak, kako se mislilo, umire u logoru Jadovnu 1941. godine.

Rekao je da je pronašao potomke u Čileu, u Južnoj Americi, te ispričao priču o potomku porodice Albahari koji je spasio život potomku porodice Jeftanović i on je u znak zahvalnosti dao sat, a sada drugi potomak porodice Albahari (Vladimir Albahari iz BiH) traži potomka Jeftanovića da mu preda sat.

Posljednja promocija trećeg dana nastupa Republike Srpske na ovogodišnjem sajmu knjiga u Beogradu održana je na štandu Predstavništva Republike Srpske u Srbiji. U 19 sati JP „Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“ a. d. Istočno Novo Sarajevo predstavio je knjigu „Кako sam zamalo postao pesnik“, autora Sonje Arsić Vukomanović, o kojoj su govorili prof. dr Zorana Opačić i autor.

„Upoznala sam se sa njenim rukopisima kao član žirija na konkursu za najbolji neobjavljeni rukopis ‘Sovica’ za najbolju knjigu za decu“, rekla je Opačićeva i dodala:

„Zahvaljujem se Zavodu za udžbenike i nastavna sredstva što daje mogućnost talentovanim neafirmisanim autorima koji do sada ništa nisu objavili da pronađu svoj glas i da se obrate široj čitalačkoj publici.“

„Vukomanovićeva je prvi roman objavila prije dve godine i dobio je nagradu „Sovica“ za najbolju knjigu za decu 2022. godine. Vukomanovićeva se bavi aktuelnim problemima u savremenom društvu i zanimljivim i izazovnim temama sa kojima se suočavaju današnja deca u odrastanju“, rekla je Opačićeva.

Na ovogodišnjem 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga Republika Srpska biće predstavljena sa 134 naslova na 47 promocija koje će biti održane od 21. do 26. oktobra u sali „Vasko Popa“ i na štandu Predstavništva Republike Srpske u Srbiji – hala 2, nivo A, a u sklopu štanda predviđen je i prostor za prodaju knjiga u organizaciji Udruženja izdavača Republike Srpske.

Reprezentativno predstavljanje knjiga koje su izdavači i autori iz Republike Srpske objavili između prošlogodišnjeg i ovog beogradskog sajma, organizovalo je, kao i svih trinaest do sada, Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji.